Dursun Murat Özden

Bilgilik / İpucu

Dursun Murat Özden

    Kategori: COĞRAFYA
    Konu: Güney Afrika Cumhuriyeti


Afrika kıtasının güney ucunda 1225815 km2 yüzölçümüne sahip devlet; Atlantik ve Hint okyanuslarına kıyısı vardır. Kuzeybatıdan Namibya, kuzeyden Botsvana ve Zimbabwe, Kuzey doğudan Mozambik, doğudan Svaziland’la sınırlıdır.
Fiziki coğrafya: Bölgenin, sonraki jeolojik zamanlarda değişime uğramış prekambriyen kökenli tabanı, üç farklı yüzey şekli gösterir: Ortada çanak biçiminde bir çöküntü oluşturan geniş iç düzlük, çevresinde yükselen sarp dağ kıvrımları (Drakensberg’de 3.657 m) ve dar bir kıyı ovası. Güney Afrika Cumhuriyeti coğrafi açıdan üç bölgeye ayrılır:
İklimi: Güney Afrika’da çeşitli iklim tipleri görülür. Doğu ve güneydoğu kıyıları boyunca tropikal iklim özellikleri hakimdir. Hint okyanusundan gelen yağışlı hava kütleleri sayesinde bu bölge bol yağış alır.
İç havzalarda ise yarı tropik bir iklim görülür. Yağışların azaldığı bu bölgenin batısında ise kurak bir çöl iklimi görülür. Özellikle Namibya sınırı boyunca sıcaklık artar ve yağış çok azalır. Güney Afrika Cumhuriyeti genel olarak değerlendirildiğinde yarı kurak bir ülkedir. Ülkede genel yağış ortalaması 500 mm dir.
Bitki Örtüsü: Bitki örtüsü, İklim ve özellikle yağış miktarıyla uygunluk gösterir. Topraklarının sadece yüzde beşi ormanlarla kaplı olan ülkede orman örtüsü doğu ve güneydoğu kıyılarında yoğunlaşır. Ülkenin güneybatı ucundaki Ümit burnu civarında Akdeniz makileri yer alır. İç kesimlerinde seyrek ağaçların yer aldığı uçsuz bucaksız bozkırlar bulunur. Ülkenin batı bölümleri yarı çöl ve çöl görünümündedir. Kuzeydoğuda ise savanlar yer alır.
Güney Afrika Cumhuriyetinin en önemli ırmağı Draken dağlarından doğarak, batıda Namibya sınırında Atlas okyanusuna dökülen Orange ırmağıdır. Limpopo da diğer önemli ırmaktır.
Nüfus: 43.0 milyon (1999)
Dil: Toplam 11 resmi dil vardır. İngilizce ve Afrikaans yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.
Din: Hıristiyan (% 68), Müslüman (% 2), Hindu (% 1,5), diğerleri (% 28,5)
Başkent: Pretoria
Yüzölçümü: 1221038 km2
Eyaletler: Dokuz eyalet vardır. Bunlar: Eastern Cape, Free State, Gauteng, Kwasulu-Natal, Mpumalanga, Northern Cape, Northern Province, North West Province ve Western Cape’dir.
Başlıca şehirler: Cape Peninsula (2185 bin), Johannesburg/Randburg (1916 bin), Durban/Pinetown (1137 bin), Pretoria (1080 bin), Port Elizabeth (854 bin), Bloemfontein (300 bin)
Komşu ülkeler: Namibya (855 km), Botsvana Cumhuriyeti (1840 km), Zimbabwe (225 km), Mozambik Cumhuriyeti (491 km), Swaziland Krallığı (430 km), Lesotho (909 km)
Doğal kaynaklar: Altın, krom, vanadyum, manganez, andaluzit, asbest, elmas, kömür, fluorspar, fosfat, demir cevheri, kurşun, çinko, uranyum, magnezyum mikası, zirkonyum
GSYİH: 131,1 milyar Dolar (1999)
GSYİH/kişi: 2925 Dolar (1998)
Büyüme oranı: % 1,2 (1999)
Enflasyon oranı: % 5,1 (1999)
Para birimi : 1 $ = 6.11 Rand (1999); 6.9 (1 Eylül 2000)
Tarihçesi:15.yy da ülke topraklarında Bant utalar, Hotantolar ve Boşimanlar gibi zenci kabilelerinin yaşadığı sanılmaktadır. Avrupalıların bölgede koloniler kurması, 17.yy’da Hollanda Doğu Hindistan Kumpanyası gemilerinin uğrağı Cape’e yerleşen Hollandalılar ve 1685 ten sonra buraya göç eden Protestan Fransızlarla başlar. 1814 de Cape bölgesinin İngilizlerin ele geçirmesi, burada yaşayan ve İngiliz yönetiminden hoşnut olmayan Boerler’i Kuzeydoğuya doğru göçe zorladı. Bu akşamdan sonra Bağımsız Devletler (NATAL, TRANSVAAl, ORANGE) oluştu, İngiltere bunlar üzerinde hak iddia etti. İngiltere’nin baskısına karşı başarılı bir direnişin ardından Boerler Savaşı (1899-1902) patlak verdi. Savaşın sonucunda ortadan kalkan bu bağımsız devletler 1910 da Güney Afrika Birliği adı altında bir federasyon kurdular. Federasyon,1961 de Güney Afrika Cumhuriyeti’ne dönüştü ve “apartheid” (ırk ayrımı) politikasını serbestçe sürdürebilmek üzere İngiliz Milletler Topluluğundan ayrıldı. Apartheid politikası zencileri siyasi ve toplumsal alanda her türlü temsil edilme hakkından yoksun bırakıyor, Bantu özerk bölgeleri (Bantustanlar) kurulmasını öngörüyordu. Bu özerk bölgelere kağıt üzerinde bağımsızlık verme girişimleri Birleşmiş Milletler tarafından reddedildi. Zencilerin tepkileri ve ayaklanmaları şiddet yoluyla bastırılmaya çalışıldı. 1983 de Başbakan P.W.Botha, Hintliler ve melezlere bazı haklar getiren yeni bir anayasayı referandumla kabul ettirirken, Apartheid e karşı olan Güney Afrika Ülkeleri Hükümetlerine de cephe aldı; ANC (1912 de kurulan Afrika Ulusal Kongresi) militanlarını Leshoto, Swaziland ve Mozambik’ten sınır dışı ettirdi. Öte yandan Güney Afrika Cumhuriyeti Angola ve Mozambik’te Küba ve S.S.C.B destekli hükümetlere karşı mücadele veren gerilla hareketlerine arka çıkıyordu. 1988 de Küba birliklerinin Angola’dan çekilmesiyle birlikte Güney Afrika ordusu da geri çekildi. Ardından Güney Afrika Uluslararası baskılar sonucunda 1949 da ilhak etmiş olduğu Namibya’nın bağımsızlığını kazanmasına da boyun eğmek zorunda kaldı (1990). P.Botha 1989 da, muhalefet hareketini (1950 den beri yasaklanmış olan Komünist partiyle, 1992 de beyaz çoğunluğun referandumla onayladığı Afrika Ulusal Kongresi de dahil) yasal tapana oturtan F.De Klerk karşısında siyaset sahnesinden silindi. De Klerk aralarında Nelson Mandela‘nın da bulunduğu siyasi tutukluları serbest bırakmak zorunda kaldı. 1991 de apartheid temelli son yasa da yürürlükten kaldırıldı. 22 Aralık 1993 de bir geçiş dönemi anayasası kabul edildi. 26-28 Nisan 1994 de, yeni ve nihai anayasayı hazırlamak için yapılan seçimlerden sonra, A.N.C. (oyların %63’ü Ulusal Parti ve İnkatha Özgürlük Hareketi bir ulusal birlik hükümeti kurdular: Nelson Mandela da parlamento tarafından Cumhurbaşkanı seçildi.
|  anasayfa   |  sayfa başı  |   geri  |