XX. yy. yazar ve romancılarından. Doğum/Ölüm: 1899 - 15 Haziran 1961,
Doğum Yeri: İstanbul
Biyografi: İki yaşında iken, babası şair İsmail Safa, Sivas’ta sürgünde öldü (1901), dokuz yaşında başlayan bir hastalık ve on üç yaşında hayatını kazanmak zarureti yüzünden okullarda değil, kendi kendine yetişti, on dokuz yaşına kadar hem kendine, hem de öğretmenlik ettiği okullarda çocuklara bir rehber oldu (1914-1918). On dokuz yaşında kardeşinin teşvikiyle öğretmenlik ve memurluk hayatından başına geçti. Yirminci Asır adında bir akşam gazetesi çıkardı, orada “Asrın Hikayeleri” başlığı altında yazdığı - ilk otuz, kırk tanesi imzasız - hikayeler, başında ilk başarıları oldu; o tarihten sonra, fıkra, makale, roman yazarı olarak hep gazetelerde çalıştı. Ölümünde Son Havadis gazetesi baş yazarı bulunuyordu, beyin kanamasından öldü, Edirnekapı Mezarlığı’nda gömülü.
Sanat endişeleriyle değil de, geçimi için çok çabuk yazdığı, değersiz bulduğu romanlarında Server Bedi takma adını kullanan, eserlerinin sayısı yüz kırka yaklaşan Peyami Safa, asıl adını taşıyan romanlarında çok cepheli bir sanatçı kişiliği gösterir, geniş kültürü ve kuvvetli sezişleriyle duygu ve düşünce planlarında araştırmaya girişir; olaya değil tahlile önem verir. İlk romanı, Sözde Kızlar’da bir toplum yarasını deşmiş, Mahşer`de Birinci Dünya Savaşı sonrası ahlak çöküntülerini incelemiş, otobiyografik romanı Dokuzuncu Hariciye Koğuşu`nda hasta genç psikolojisini, Fatih Harbiye`de Doğu ve Batı arasında bocalayışları derinleştirmiş, Bir Tereddüdün Romanı’nda Birinci Dünya Savaşı sonrası ahlak zayıflığını, bezginlik ve çöküntüyü sebep ve sonuçlara bağlamış Matmazel Noraliya’nın Koltuğu’nda kainat ve varlık muammalarını çözmeye koyulmuştu. Böylece hemen her romanında devirler, kıtalar, anlayış ve gelenekleri arasında psiko-sosyolojik karşılaştırmalar yaptığı görülür. Kültür haftası (21 sayı; 15 Ocak- 3 Haziran 1936), Türk Düşüncesi (63 sayı; Aralık 1953- Nisan 1960) dergilerini de çıkarmış olan Peyami Safa’nın sanat, edebiyat, felsefe, psikoloji ve başka alanlarda yazdığı, kitap biçimine girmemiş, sayılamayacak kadar çok fıkra, makale ve denemeleri; onun bu türlerde de en kuvvetli yazarlarımızdan olduğunu gösterir. Eserlerinin tam listesi için Türker Acaroglu`nun yazısına (Milliyet, 22 Haziran 1961) ve Yeni Yayınlar dergisine bakınız (Aralık 1961 sayısı). Hakkında yazılmış kitaplar arasında Cahit Sıtkı Tarancı`nın (Peyami Safa, Hayatı ve Eserleri, 1940) ve Yücel Hacaloğlu`nun (Sevenlerinin Kalemiyle Peyami Safa, 1962) kayda değer. En tanınmış romanları: Gençliğimiz (1922), Sözde Kızlar (1928), Şimşek (1923), Mahşer (1924), Bir Akşamdı (1924), Dokuzuncu Hariciye Koğuşu (1930), Atilla (1931), Fatih-Harbiye (1931), Bir Tereddüdün Romanı (1933), Matmazel Noraliya’nın Koltuğu (1949), Yalnızız (1951), Biz İnsanlar (1959) vb. Hikayeler (1980) yeni yayınlanan kitabıdır. Fıkra ve denemeleri: Sanat, Edebiyat, Tenkit (derleyen Ergun Göze, 1970), Din, İnkilap, Irtica (1979, Yazarlar, Sanatçılar, Meşhurlar (1976) vb. Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Salih Dirlik Yönetiminde TRT Televizyonu için filme alındı.
|  anasayfa   |  sayfa başı  |   geri  |