|
Bu bölümde kullanıcıların sıkça karşılaştığı soru ve sorunlara yanıtlar açıklanmaktadır. Gerektikçe kullanılan komut işlemleri ile ilgili ifadelerde, düz yazılar ekranda görülen, koyu yazılar, kullanıcının yazması gerekenleri ifade etmektedir. Komutların yanında () işaretleri arasında yer alan harf ve rakamlar, o komutun man sayfaları içinde hangi bölümde yer aldığını göstermektedir.
Açılış Komut İşlemcisi (BOOT COMMAND PROCESSOR)
Sistem açılırken “Starting UnixWare...” yazısı görüldüğü zaman herhangi bir tuşa basıldığı zaman ekrana gelen
[boot]#
satırı Açılış Komut İşlemcisi (Boot Command Processor – BCP) olarak adlandırılmaktadır. UnixWare açılış için gerekli çekirdek ve ilintili dosyaları, /stand dosya sisteminde okumaktadır. Bu dizin, bfs (boot fs) tipinde, “root” bölümlemesinin içinde özel bir “slice”dır.
BCP’y, kullanarak
- Tek Kullanıcılı duruma geçme
- Farklı bir unix çekirdeği yükleme
- MS-DOS ya da Microsoft Windows gibi başka işletim sistemlerini açma
- Varsayılan açılış değişkenleri değerlerini görüntüleme / değiştirme
işlemleri yapılır. Bu komut satırındayken help ya da ? yazarak komut listesini görebilirsiniz.
Tek Kullanıcılı duruma geçme
“Starting UnixWare...” görüldüğü zaman,sistem açılırken herhangi bir tuşa basılır. Single user mode açmak için gerekli komut:
[boot]#INITSTATE=S
[boot]#boot
Tek kullanıcılı durumda yapmanız gereken işler bittikten sonra Ctrl-D tuşuna basıp çok kullanıcılı durumda açılışa devam edebilirsiniz.
Farklı bir unix çekirdeği yükleme
Açılış programı, varsayılan çekirdek olarak /stand/unix dosyasını yükler. Yeni bir donanım ya da yazılım yüklenmesinden dolayı yeni bir çekirdek oluşturulduğunda en son kararlı çekirdek, /stand/unix.old olarak kopyalanır. Eğer sistem, bir şekilde, yeni çekirdekle açılmazsa, eski çekirdeği kullanarak açılabilir. Bunun için:
[boot]#BOOTPROG=unix.old
[boot]#boot
Diğer işletim sistemleri açma
MS-DOS ya da Windows gibi başka bir işletim sistemi ile aynı sistem üzerine kurulu bir UnixWare’de bu işletim sistemleri, BCP’den açılabilir. Örneğin, aynı disk üzerinde yer alan DOS ya da Windows’u açmak için:
[boot]#b hd(0,dos)
Varsayılan açılış değişkenleri değerlerini görüntüleme / değiştirme
Aşağıda bazı önemli çekirdek değişenlerinin anlamlarını bulacaksınız:
BOOTPROG=dosyadi Açılış sırasınad hangi çekirdeğin kullanılacağını gösterir. Varsayılan /stand/unix’tir. Eğer /stand dizinin altında başka çekirdekler varsa, açılışın bu çekirdekleri yüklemesini sağlayabilirsiniz.
BOOTDEV=device BOOTPROG ile belirlenen çekirdeğin okunacağı “aygıt”(device)ı gösterir.
AUTOBOOT=YES|NO|num Açılışın (boot(1M)) çekirdeği hemen yükleyip yüklemeyeceğini (BCP’ye geçip geçmeyeceğini), ne kadar bekleyeceğini gösterir. num ile gösterilen
sayı, otomatik yükleme işlemine geçmeden önce kaç saniye bekleyeceği gösterir. Varsayılan, 5 sn.dir.
CONSOLE=aygıt Sistemin konsol aygıtını ayarlar. Varsayılan, PC ekranıdır. (CONSOLE=kd (0)). Bu değişkeni, sisteme bağlı seri bağlı bir terminali konsol aygıtı olarak değiştirmek isterseniz, hız/parite ve port vererek ayarlayabilirsiniz. Örn: COM2 ye bağlı “no flow control”, “38400 baud”, “no partiy” bir terminali konsol yapmak için [boot]#CONSOLE=iasy(5,B38400)
Sabit disk Ayarları
BIOS ayarlarından diskin LBA seçilmiş olması gerekir. Eski BIOS’lar her ne kadar SCO-UNIX kurmak için “NORMAL” seçin dese de, bu işlem, OpenServer 5.0.x ve UnixWare 7’den önceki SCO Unixler için geçerlidir. Diskinizi dos altında fdisk ile bölümlerken, UNIX için açacağınız bölümlemeyi Non-Dos bölümlemeniz gerekir. SCO’nun önerisi, Unix bölümlemesinin diskte fiziksel olarak ilk bölümleme olmasıdır.
Acil Durum Disketleri Oluşturma
Verilerinizin güvenliği için acil durum boot/root disketlerinin oluşturulması ihmal edilmemelidir.
Bu disketleri oluşturmak için:
1. Öncelikle format(1M) komutunu kullanarak iki adet disketi formatlayın. Örneğin, aşağıdaki komut, 1.44Mblık disketi formatlamak için kullanılabilir.
format –v /dev/rdsk/f03ht
2. Bu disketleri sistem ismi, disketin yaratıldığı tarih, acil durum disketi olduklarını belirten etiket ile etiketleyin:
unixware7 unixware7
1 Nisan 1999 1 Nisan 1999
Acil Durum Acil Durum
Disket 1 Disket 2
3. Sisteme “root” olarak login olun. Grafik ortamdan geçiş yapmak için ’e basın.
4. Sistemde kullanıcı olmadığından emin olun:
who
5. Sistemde sadece “root” kullanıcısını gördüyseniz, tek kullanıcılı duruma geçebilirsiniz:
shutdown -y -g0 -i1
Eğer sistemde kullanıcılar varsa, dosyalarını kapatmaları ve sistemden çıkmaları için 5 dakika (300 sn) tanıyacak ve onları uyarak komut şudur:
shutdown -y -g300 -i1
6. Sistem tek kullanıcılı duruma geçtiği zaman, acil durum disketlerinin dosyalarını geçici olarak tutacak dosya sistemini seçmeniz gerekir. Bu dosya sisteminde en az 30 MB boş alan bulunmalıdır.
Sistemdeki boş alanları görmek için:
/sbin/dfspace
komutunu yazın.
/ : Disk space: 195.10 MB of 429.00 MB available (45.48%)
/stand : Disk space: 5.82 MB of 9.99 MB available (58.28%)
/home : Disk space: 238.86 MB of 479.00 MB available (49.87%)
/tmp : Disk space: 7.98 MB of 8.00 MB available (99.85%)
/var/tmp : Disk space: 9.99 MB of 8.99 MB available (90.00%)
Bu örnekte / (root) ve /home dosya sistemleri yeterince boş alana sahiptir. Bunlardan herhangi biri kullanılabilir.
7. Şu komutu girin: /sbin/emergency_disk -d yol disket
Burada yol acil durum disketlerinin oluşturulacağı yeterince boş alana sahip dosya sisteminin yerini, disket ise acil durum disketi numarasını (diskette1 ya da diskette2 değerlerini alabilir) gösterir.
Yukarıdaki örneğe bakarak /sbin/emergency_disk -d / diskette1
8. Sorulduğu zaman birinci disketi takın. Bu işlem 15 dakika kadar sürebilir.
9. Sorulduğu zaman, birinci disketi çıkarıp, ikinci disketi takın.
10. İşlemler bitince disketleri güvenli bir ortamda saklayın.
Acil durum açılış disketleri, üzerinde yaratılan sisteme has özellikler taşıdığından dolayı, bir başka sistemin açılışında kullanılamaz. Ayrıca, sistem üzerinde kontrol kartı (SCSI kartı), sabit disk ve benzeri önemli ayar değişikliklerinde bu disketleri yeni baştan oluşturmanız gereklidir.
“root”un “shell”i /bin/sh’dan başka bir shell ile değiştirilmemelidir. Değiştirilmesi durumunda tek kullanıcılı açılarak tekrar eski haline getirilmelidir.
Windows Tabanlı makinelerle bilgi paylaşımı
VisionFS ile, Windows tabanlı ağ ortamlarında SMB protokolu çalıştırılarak UNIX’in ağa dahil olması sağlanır. Bu sayede, UNIX üzerinde herhangi bir dizin paylaşıma açılabilir ya da UNIX’in yazıcıları Windows tabanlı makinelere Ağ Yazıcısı olarak tanıtılabilir.
Windows tabanlı makinelerden bağlanarak VisionFS ayarlarını yapmak için:
Windows’a “root” ismi ve bağlanılacak UNIX’in root password’u yazılarak login olunur. Daha sonra Ağ komşularından (Network Neighbourhood) görülen UNIX’in ismine çift tıklanır. Paylaşım dizinleri olarak “root” ve “visiontools” dizinleri gelir.
Dikkat: Windows 98 tabanlı sistemler şifrelerini “encrypted” olarak gönderdikleri için , VisionFS 2.x altındaki dizinlere ulaşamayacaksınız. Bu sorun VisionFS’in 3.x sürümlerinde düzeltilmiştir. Ancak UnixWare 7.0.1 ile gelen VisionFS’le Windows 98 makinalarını düzgün çalıştırmak için:
1. Başlat-Çalıştır’da regedit yazarak Registry Editor’e girin.
2. [HKEY_LOCAL_MACHINE\System\CurrentControlSet\Services\VxD\NETSUP] key’i bulun. Sağ tarafta sağ fare tuşuna basarak, “New->DWORD value”a tıklayın. Yeni oluşan anahtara “EnablePlainTextPassword” (büyük/küçük harflere dikkat ederek) adını verin. Daha sonra bu oluşan anahtara çift tıklayın, karşınıza çıkan “0” değerini “1” yapın. Programdan (regedit’ten) çıkın, sistemi kapayıp açın.
Bu dizinlerin içinden "visiontools" seçilip, "visionfs" dizini içerisinden "profedit.exe" çalıştırılır. Bu programdan aracılığıyla yeni paylaşımlar eklenmesi mümkündür. "Edit" menusunden "New Shared Folder" seçilirek gerekli alanlar doldurulunca yeni bir paylaşım açılır. Ayrıca, visionfs aracılığıyla windows’dan kendi kullanıcı adı ve parolası ile bağlananlar, UNIX’teki “home”larına direk ulaşabilirler.
Ek “swap” alanı ekleme
SCO Unix sistemlerinde “swap” ayrı bir bölümleme (partition) değildir. Sistemin içerisinde “root partition” altında yer alan “slice” adı verilen bir bölümdür. Bu yüzden UNIX için ayrılan bölümleme oluşturulurken ayrı bir “swap” bölümlemesi (partition) açmaya gerek yoktur. (Bkz. Linux Kullanıcısı için UnixWare Rehberi) Sistemi kurarken varsayılan “swap” ayarları çoğu zaman yeterlidir. Çoğunlukla 1 GB RAM’den daha düşük hafızalı sistemlerde kurulum aşamasında varsayılan ayarları olduğu gibi bırakmak, en güvenli işlem olacaktır. Ancak, sisteme RAM eklenmesi durumunda performansı artırmak için “swap” alanının da artırılması düşünülebilir. Normal şartlarda “swap” alanının büyüklüğü, sistemdeki hazıfanın iki katı olarak tavsiye edilir. Sistem hafızası büyükdükçe bu oran değişebilir.
RAM Büyüklüğü Swap Alanı
16MB 32MB
64MB 75MB
256MB 200MB
1024MB 430MB
4096MB 1330MB
Dikkat: Sistemin kurulma aşamasında 256 MB’dan daha fazla “swap” diliminin oluşturulması gerekirse, SEGKMEM_BYTES kernel değişkeninin büyüklüğü, eklenen “swap” alanının binde 4’üne getirilmelidir. Örn. 1 GB “swap” alanı eklemek gerekirse SEGKMEM_BYTES’ın değeri 4 MB olacaktır ve /etc/conf/bin/idtune SEGKMEM_BYTES 0x4000000 komutu verilecektir. Bu işlem yapılmazsa daha sonra sistemde problemler çıkabilir.
Sisteme yeni “swap” alanı eklemek için:
1. Sisteme “root” olarak girin.
2. dd(1M) komutunu kullanarak istenilen büyüklükte bir dosya oluşturun:
dd if=/dev/zero of=swapfile oseek=num bs=blocksize
Burada swapfile “swap” olarak kullanılacak dosyanın tam yolu, num MB olarak oluşturmak istediğiniz dosyanın büyüklüğü, blocksize, dosyanın blok büyüklüğünü göstermektedir. Oluşturulacak dosya kesinlikle / (root) dosya sisteminin içinde olmalıdır.
3. Bir metin düzenleyicisi kullanarak /etc/swaptab dosyasını açın ve içine şu satırı ekleyin:
swapfile 0 -
Burada swapfile yukarıdaki komutla oluşturduğunuz dosyanın tam yoludur.
4. Sistemi açıp kapayın.
Aşağıda 32 MB “swap” alanı eklemek için örnek bulunmaktadır. Kullanıcının yazacağı komutlar koyu renkte gösterilmiştir:
# dd if=/dev/null of=swapfile oseek=32 bs=1024k
0=0 records in
0=0 records out
# ls -l swapfile
-rw-r---r-- 1 root sys 33554432 Jul 18 11:58 swapfile
# swap -a swapfile
# swap -l
path dev swaplo blocks free
/dev/swap 38,2 0 819312 819312
swapfile 38,513 0 65536 65536
Sistem Güvenilirliği
UnixWare 7, seçilebilir bir sistem güvenilirliği şeması sunmaktadır. Bu şemalar, low, traditional, improved(C2), high(C2) olarak adlandırılan, düşükten yükseğe doğru sıralanan sistem güvenlik politikalarıdır. Herhangi bir bilgisayar sistemi, doğası gereği tam “güvenli” (secure) olamaz, bu yüzden “güvenli” kelimesi yerine “güvenilir” (trusted) terimi kullanılması tavsiye edilmiştir. C2 Standartı, Amerikan Savunma Bakanlığı tarafından hazırlanan “Güvenilir Bilgisayar Sistemleri Değerlendirme Kriterleri” belgesinde anılan bir standarttır.
Bu kriterlere göre, sistem kurulurken, düşünülen en yüksek güvenilirlik şeması göz önüne alınmalıdır. Yüksek Güvenilirlilik sistemi, iç kullanıcıların fazla olduğu, ağa bağlı servislerden çok veri tabanı gibi kurumsal servislere erişmeleri amaçlanan sistemlere uygulanmalıdır. Ağ ve Internet hizmetlerinin de verileceği bir sunucu için “geleneksel” güvenilirlilik seviyesi yeterli olacaktır.
Sistem Sahibi Hesabı (System Owner Account)
UnixWare kurulumu sırasında sorulan sistem sahibi hesabı, herhangi bir “login” ismi koyularak oluşturulduktan sonra, “root” seviyesindeki işlemlerin bir çoğunu yapabilir. Ancak, bu işleri yapabilmesi için sisteme “Masaüstü”den (grafik ortam) girmiş olması gerekir. Terminal ya da ağ bağlantısı ile yapılan girişlerde bu işlemleri gerçekleştiremez.
Kullanıcılara “root” seviyesi işlemleri atama
Sisteminizin yapısı gereği, bazı kullanıcıların “root”’un yetki seviyesindeki işlemleri yapması gerekebilir. Aşağıda sıralanan işlemlerin hepsi SCOadmin aracılığıyla yapılması şartıyla herhangi bir kullanıcıya atanabilir. Bu yetkiler şöyledir:
Sistemi Kapama Sistemi “Shutdown Manager” ile kapama
Ağ yönetimi TCP/IP ve diğer ağ ayarlarının Network
Configuration Manager ile düzenleme
Dosya Sistemleri Filesystem Manager ile dosya sistemleri ekleme,
Yönetimi çıkarma, değiştirme
Yazıcı Yönetimi Printer Manager ile yazıcı ekleme, çıkarma, ayarlarını değiştirme
Çekirdek Ayarları Çekirdeğe (kernel) atanan değişkenleri System Tuner
Manager ile düzenleme
Sistem Kaynakları System Monitor ile sistem kaynaklarının ne şekilde
Görüntüleme kullanıldığını görüntüleme
Yetki Atama/Kaldırma
1. scoadmin(1M) komutunu çalıştırın.
2. Account Manager’ı seçin.
3. Kullanıcıyı listeden bulun, Users->Authorization menusunu seçin.
4. Yetkiyi seçin.
5. Add’e basın. İstediğiniz yetkileri ekleyin.
6. OK’ı seçin.
7. Host-> Exit ile çıkarak Account Manager`a geri dönün.
Yetkileri kaldırmak için yukarıdaki adımda Add yerine Remove’u seçin.
Kullanıcıların “root” komutlarını doğrudan çalıştırması
Yukarıdaki işlemlerden ayrı olarak kullanıcılara bazı “root” komutlarını “root” olarak girmesine ya da su(1M) kullanmasına gerek kalmadan, doğrudan çalıştırmak üzere haklar verebilirsiniz. Bu durumda kullanıcılar tfadmin (1M) komutunu kullanarak, çeşitli programları çalıştırabilirler.
Bir kullanıcının “root” komutlarını kullanmasından önce şu işlemler yapılmalıdır:
1. adminrole(1M) kullanılarak bir yönetim profili hazırlanmalıdır.
adminrole –n ADMIN
2. Oluşturulan ADMIN profiline root olarak çalıştırılacak komutlar eklenmelidir.
adminrole –a cmd:path:priv role
Örn: diskadd(1M) komutunu bu profile eklemek için:
adminrole –a diskadd:/sbin/diskadd:allprivs ADMIN
3. Kullanıcı, bu profile dahil edilmelidir.
Örn: “ali” kullanıcısına ADMIN profiline dahil etmek için:
adminuser -n –o ADMIN ali
| anasayfa
| sayfa başı |
geri |
|
