Yüzey şekillerini renklerle ayırt eden bir haritaya bakıldığında, Türkiye`nin genel olarak yüksek bir ülke, yüzey şekillerinin de çok çeşitli olduğu hemen göze çarpar. Türkiye`de dağlar geniş yer tutar; buna karşılık, çeşitli düzlükler yani ovalar, platolar ve çöküntü alanları da çoktur. Bu özellik bir yandan iklimi çeşitlendirirken, bir yandan da yerleşme düzenini ve ekonomik yaşamı etkiler. Türkiye iklim, doğal bitki örtüsü, tarım türlerinin dağılışı gibi etmenler göz önünde bulundurularak yedi büyük coğrafi bölgeye ayrılmıştır: Akdeniz, Ege, Marmara, Karadeniz, İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri. Dağlık bir ülke olan Türkiye`nin başlıca sıradağları, kuzeyde ve güneyde genel olarak sahillere paralel geniş yaylar çizerek uzanır. Kuzeydekiler Kuzey Anadolu Dağları, güneydekiler ise Toroslar`dır. Bu sıradağlar Anadolu`nun orta kesimindeki geniş düzlükler tarafından birbirinden ayrılmıştır. Sıradağlar, ülkenin Doğu kesimlerinde sıklaşmakta ve yüksek tepeler oluşturmaktadır. Batı kesiminde ise yükseklik azalmaktadır. Ege ve Marmara bölgelerinde sıradağlar seyrektir, bu bölgeler daha çok çukur niteliğindedir. Ülkenin orta kesimlerinde olduğu gibi, Toroslar`ın uzantıları dışında kalan Güneydoğu Anadolu`da da geniş düzlükler yer alır. Karadeniz bölgesinin Kuzey Anadolu dağlarının en yüksek noktası Kaçkar tepesidir. Bunu Ilgaz ve Köroğlu Dağları izler. Bafra, Çarşamba ve Merzifon ovaları bölgede tarıma elverişli düzlükler oluşturur. Marmara bölgesinde Samanlı Dağları, Uludağ, Istranca Dağları ve Tekirdağ bulunmaktadır. Ege bölgesindeki başlıca dağ sıraları Kozak, Yunt ve Aydın dağlarıdır. Bakir çay, Gediz, Büyük ve Küçük Menderes ovaları çukur alanları kaplar. Toros Dağları, Akdeniz kıyıları boyunca, sıralar halinde uzanır. İç Anadolu bölgesinin en önemli tepeleri ise Kızıl dağ, Hasan Dağı, Idris, Elma ve Ayaş dağlarıdır. Türkiye`nin en yüksek Dağı olan Büyük Ağrı Dağı (5137 m.) ve onun yanındaki sönmüş volkanik bir dağ olan Süphan Dağı, Doğu Anadolu bölgesindedir. Karacadağ, Raman ve Sof Dağları Güneydoğu Anadolu bölgesinin başlıca dağlarıdır. Ağrı Dağı 5137 metrelik doruğuyla Türkiye`nin en yüksek Dağıdır. Türkiye`de çok sayıda akarsu bulunmaktadır. Akarsuların büyük bölümünden enerji üretiminde yararlanılır. Bu akarsular genellikle ülkeyi çevreleyen denizlere dökülür. Bir kısmı ise Türkiye sınırlarından çıktıktan sonra başka denizlere ulaşır. Doğu Anadolu`nun başlıca akarsularından Fırat ve Dicle nehirleri Basra Körfezine, Orta Anadolu`nun Yeşilırmak, Kızılırmak ve Sakarya nehirleri Karadeniz`e, Batıda Susurluk, Biga ve Gönen çayları Marmara Denizi`ne; Gediz, Büyük ve Küçük Menderes nehirleri Ege Denizi`ne dökülür. Akdeniz`e dökülen suların başlıcaları ise Seyhan, Ceyhan ve Göksu nehirleri ile Dalaman ve Esen çaylarıdır. Türkiye sınırları içindeki en uzun akarsu Kızılırmak’tır (1355 km). Türkiye göllerinin toplam yüzölçümü 9200 km2yi bulur. Göl sayısı bakımından en zengin bölge Doğu Anadolu`dur. Türkiye`nin en büyük gölü olan Van Gölü (3713 km2) ile Erçek, Çildir ve Hazar gölleri bu bölgededir. Van Gölü bir çöküntü içinde oluşmuş, önü Nemrut volkanının açtığı lavların yığılmasıyla kapanmıştır. Batı Toroslardaki "Göller Bölgesi"nde de çok sayıda göl bulunur. Bunlar Beyşehir, Eğirdir gölleri ile suları acı olan Burdur ve Acıgöl’lerdir.
|  anasayfa   |  sayfa başı  |   geri  |