Nokta ( . )
a. Cümle sonlarında kullanılır:
Türk’üm.
Akıl yaşta değil baştadır.
UYARI: Cümle tırnak ya da parantez içine alınmış ifadelerle bitiyorsa bu durumda nokta tırnak ya da parantez işaretinden sonra konur.
Dilbilgisinin bölümlerinden biri de sentakstır (cümle bilgisi).
Kemal Tahir’in senaryolarından bazıları film haline de getirildi (Haremde Dört Kadın, Yarın Bizimdir, Namusum İçin).
b. Kısaltmaların sonuna nokta konur:
Dr. (doktor); bkz. (bakınız); Alb. (Albay)
Prof. (profesör); vb. (ve benzerleri); sf. (sıfat)
Bununla birlikte çok tanınan isimlerin büyük harf kullanılarak yapılan kısaltmalarında, günümüzde, nokta kullanılmamaktadır:
TC (Türkiye Cumhuriyeti)
TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi)
MEB (Milli Eğitim Bakanlığı)
PTT (Posta, Telgraf, Telefon)
c. Sayılardan sonra sıra bildirmek amacıyla nokta kullanılır. Burada nokta sayı sıfatı anlamındadır:
3. (üçüncü); II. Mehmet; IV. Cadde;
XIX. yüzyıl; 72. Sokak
II. Mahmut (1808-1839), Yeniçeri Ocağı’nı kaldırmıştır.
UYARI: Cadde, sokak ve ev numaralarından sonra nokta işareti mutlaka kullanılmalıdır. Nokta kullanılmadığı takdirde yukarıdaki örneklere bakılarak dört tane cadde, yetmiş iki tane sokak anlamı çıkabilir.
d. Tarihlerin yazılışında saat, gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için nokta kullanılır:
28. 5. 1966
30. 3. 1967
Romanlarıyla Türk tarihine yeni bir bakış açısı getiren Kemal Tahir, 21.4.1971 tarihinde öldü.
Okulumuzda birinci ders saat 9.10’da başlamaktadır.
UYARI: Tarihlerde ay adları yazı ile yazılabilir. Bu durumda ay adlarından önce veya sonra nokta kullanılmaz:
28 Mayıs 1966
30 Mart 1967
e. Bibliyografik künyelerin sonuna nokta konur:
LEVEND, Agâh Sırrı, Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri, Ankara 1960.
YALÇIN, Sıddıka Dilek, Haldun Taner’in Hikâyeleri ve Hikâyeciliği, Ankara, Bilgi Yayınevi, 1995.
f. Bir yazıda maddeleri gösteren rakam ve harflerden sonra nokta kullanılır:
I. 1. ; II. 2.
A. a. ; B. b.
g. Üçlü gruplara ayrılarak yazılan büyük sayılarda gruplar arasına nokta konur:
778.964.795
54.257.374
1.257.803
h. Matematikte çarpı işareti yerine kullanılır:
3 . 7 = 21
4 . 5 = 20
NOKTALAMA - İki Nokta ( : )
Geçmiş dönemlerde iki noktadan sonra mutlaka büyük harf kullanılması gerekliliği belirtilirdi. Oysa günümüzde iki noktadan sonra gelen cümle tam ve bağımsız bir cümle ise yine büyük harfle yeni cümleye başlanıyor. Ancak iki noktadan sonra gelen cümle tam bir cümle değil, bir önceki cümlenin devamı niteliğinde ise bu durumda küçük harf kullanımı dikkati çekmektedir.
a. Açıklanması gereken konularda cümle ve sözcüklerden sonra iki nokta konur:
Güneş`e uzaklıklarına göre gezegenler şöyle sıralanır: Merkür, Venüs, Dünya, Jüpiter, Satürn, Uranüs.
Sömürge siyaseti, türlü yollara başvurur: Askerî gücüne dayanarak kaba kuvvet kullanır; ekonomik kontrolle hegemonya kullanmaya kalkar; kültürel sömürgeciliğe açılır.
b. Başkalarından aktarılan yazı ve sözlerde tırnak işaretinden önce iki nokta konur:
Yaşlı adam arkadaşına: "mermer iyi taştan, muhabbet iki baştan" diye nazik bir şekilde sitemini belirtti.
Atatürk diyor ki: "Hayatta en hakiki mürşit ilimdir".
c. Yazıda karşılıklı konuşmaların başlayacağını belirten sözlerden sonra iki nokta konur:
Gülerek sordum:
- Ne biliyorsun? İri ela gözlerini kırptı. Delillerden emin olan insanlara mahsus saf bir kanaatle:
- Ne bilmeyeceğim, dedi: sır olmasa buraya her gece nur iner mi?
|  anasayfa   |  sayfa başı  |   geri  |