Ormanlar, toprağın su ve rüzgarla taşınmasını, yani su ve rüzgar erozyonu ile toprak kaybını önler. Böylece, şiddetle esen rüzgarın, toprağın üst yüzünden çok değerli, humus bakımından zengin toprağı alıp götürmesini engeller. Veya sağanak yağışlar ile, karların birden bire erimesi sonucunda meydana gelen sellerin, özellikle eğimli arazide gevşek üst toprağı sürükleyerek, toprağa can veren üst toprağın akarsu, göl ve deniz gibi sular dünyasına götürülmesini ve oralarda hiçbir işe yaramayacak şekilde gömülü kalmasının önüne geçer.
Ormanlar, toprak üstündeki gövdeleri, dalları ve yapraklarıyla “Ormanın Tepe Çatısı” denen evlerin damının eşdeğeri olan çatı oluşturur. Kilometrelerce yüksekten hızla düşen yağmur tanecikleri, bu çatıya çarpınca, vurucu ve aşındırıcı gücü kırılır, dal ve gövdelerden süzülerek “yumuşak iniş” ile toprağa varır. Böylece toprak kırıntılarını dağıtacak gücü kendinde bulamadığı için, bu kırıntılar arasından orman toprağının içine süzülür. Bu süzülme, toprağa girme olayında, orman toprağının sünger gibi bir yapıya sahip olması da önemli rol oynar. Sonuçta, toprak yüzüne gelen yağış suları, toprağı küçük parçalara bölmeden, kırıntıları ise sürükleyecek güçte yüzeysel akış suları oluşturmadan, erozyon için zararsız hale gelir. Herhangi elverişsiz bir koşulda orman altında yüzeysel akış meydana gelse bile, sular eğim yönünde akıp giderken, ağaçların toprakla bitiştiği yerdeki geniş kök boğazı dene kısmına çarparak hızı kesilir, bir ağaçtan kurtulsa, öteki ağaca çarparak hem toprağı eğim yönünde taşıma gücü azalır, hem de yavaş aktığı için toprak içine girme fırsatı doğar. Böylece toprağı taşıma ve sürükleme gücü azalır.
Toprak içindeki kökler ise, toprağı bir ağ gibi sararak, ”balık ağı” görevi yapar, yani toprağın hareketini engeller. Ormanlar rüzgar hızını keserek veya yönünü değiştirerek, rüzgar ile toprak taşınmasını önler.
*Orman ağaçları bir metreküp toprağı, toplam uzunluğu 100km olan binlerce kökle sararak, toprağın erozyonla taşınmasına engel olur. Böylece 1 hektarlık bir ormanın kök yayılış mekanında geliştirdiği 40-50 ton ağırlığındaki kökler, 200-250 ton toprak humusunu, 10.000 ton mineral toprağı sımsıkı sararak, erozyonla toprak kaybını önler.
*Bolu’da yapılan bir araştırmadan elde edilen 3 yıllık araştırma sonuçlarının ortalamalarına göre, %45 eğilimli bir arazideki çıplak alana düşen yağışın, %20.8’i yüzeysel akışa geçerek, hektardan 3.1 ton toprak götürmüştür. Aynı
eğilimli arazide, ormanla kaplı alanda ise, toprak taşınması ölçülemeyecek kadar az olmuştur.
*Orman ağaçları, aynı eğim derecesine sahip çıplak bir toprağa kıyasla, toprağın taşınmasını 100-375 katı kadar azaltmaktadır.
*Tarım yapılan bir arazide 100 kilo yağış suyunun toprağa tamamen sızması için 1 saat 9 dakikalık bir süre geçmiştir. Orman toprağı için bu sürenin sadece 2 dakika 50 saniye olduğu belirlenmiştir. Bu araştırma sonucu, tarım topraklarında belirli süre içinde meydana gelen yüzeysel akışın daha çok olacağı, o nedenle tarım topraklarının erozyonla toprak kaybının, orman topraklarından 20-25 katı daha çok olduğu ifade edilmektedir. Bu nedenle de “ormanlar tarım topraklarının sigortasıdır” denmektedir.
*Ormanların yok edilmesiyle, baraj göllerinin topakla dolması yüzünden meydana gelen dünyadaki enerji kaybı ve sulama suyu azalmasından doğan kaybın yılda 6 milyar dolar değerinden olduğu tahmin edilmektedir.
*Ülkemizde sadece buğday tarlalarından erozyonla götürülen toprak kayıpları, yılda 100 milyon tane 250 gramlık ekmek kaybına eşdeğerdir.
Ormanların Çığları Önleme İşlevleri
Kar yağışı ve düşük sıcaklığın uzun süre devam ettiği dağ yamaçlarında, bir çok hallerde büyük kar kitleleri yamaç eğimi yönünde hızla kayarak mal ve can kaybına neden olur.
Özellikle yamaçlardaki ağaç ve çalı örtüsünün yok edildiği dağlarda, bu tehlike sık sık yaşanır. Ülkemizde 1992 kışında meydana gelen çığ kaymaları Doğu ve Güneydoğu Anadolu 200 can kaybına neden olmuştur.
|  anasayfa   |  sayfa başı  |   geri  |