Sivas Halk Oyunları “Halay” grubuna girmekte ve günümüzde halayların merkez bölgesi Sivas sayılmaktadır.
Halaylar İç Anadolu Bölgesi’nin bir bölümü ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde oynanmaktadır.
Bu yörelerde halay kelimesi; alay, aley, haley olarak değişik biçimlerde kullanılmaktadır.
Halaylar yapısı itibariyle sosyal yaşantının figürlerle ifadesidir. .Sivas Halayları yapısıyla diğer illerimizden ayrılmaktadır. Sivas oyunları kendine özgü figürleriyle göz kamaştırıcıdır. Kızlar ve erkekler ayrı ayrı halay çekmektedir. Alaca (karma) diziliş Sivas yöresinde görülmemesine rağmen bazı oyunlar alaca dizi şeklinde kapalı mekanlarda ve aile içerisinde oynanmaktadır.
Kız ve erkek oyunlarında baştaki oyuncuya `Halay Başı` sondaki oyuncuya `pöçük` ismi verilmektedir. Halayları erkekler mendillerini savaşta
kılıç kullanıyormuş gibi çevirirler. Kadınlar ise krep kullanmaktadır. Sivas halaylarında oyuncu sayısında sınırlama görülmemektedir. Ancak; 7-12 kişi arasında çok rahat oynandığı
görülmektedir.
Erkek oyunları genellikle düğün ve eğlencelerde oynandığından açık hava tercih edilmektedir. Bunun için Sivas halayları meydan ve harman oyunları olarak anılmaktadır. Sivas halayları genellikle 2-4 bölümden meydana gelmektedir. Bu bölümler; 1. Ağırlama, 2. Sıkıştırma ,3. Oynatma, 4. Hoplatma
ismini almaktadır. Her bölümde figürler ve musiki değişmektedir.
Oyunlar ağırdan başlayıp, gittikçe tempo artarak hızlanmakta, ve en sonda doruk noktasına ulaşmaktadır.
Sivas halaylarının bir diğer özelliği, bilinen bütün oyun formlarının kullanılması, sergilenmesidir. Sivas yöresi oyunlarında tabii faktörlerin hepsi görülmektedir. Çiftçilik, iş tabiattaki bitkiler, hayvan taklidi oyunların ortaya çıkmasında ve oynanmasında etkili olmuştur. Ağırlama, aczin ve çaresizliğin;
Halay Türleri
1.Erkeklerin oynadığı halaylar : Yöre oyunlarının tüm
özelliklerini taşıyan asıl halaylardır. Figürlerin zenginliği, hareket kabiliyetinin üstünlüğü oynayanı, seyredeni coşturmaktadır. Erkek halayları; Sivas Halayı, Köy Ağırlaması, Abdurrahman Halayı, Kızık, Karkın (Garkın) vb.
2. Kızların oynadığı halaylar : Erkek oyunlarına göre daha kolay oyunlardır. Türkülü , türküsüz olarak oynanmaktadır. Hareketler daha yumuşaktır.
Kız halayları : Hanımesme, Sarıkız, Yanlama, Karamuk, Madımak, Pınarınbaşı vb.
3. Erkek ve Kızların oynadığı halaylar : Bu halayları hem kızlar hem de erkekler oynamaktadır. Figürlerde ufak tefek farklılıklar görülmektedir. Genellikle kızlar türkülerini söyleyerek oynamaktadır. Bu halaylara; Sarıkız, İş halayı, Zara Karahisarı, Sivas Halayı, Tersbico, Maro vb.
Sivas yöresinde halk oyunları kıyafetleri yörelerine göre değişmektedir. Erkekler; yemeni, aynalı çorap (yün), zıvga, şal, yelek, gömlek, köstek (bazen fes takıldığı üzerine hindi, yazma sarıldığı da görülmektedir.)
Kızlar; üçetek, şalvar, çorap, işlik (gömlek), önlük, pöçüklük (arkalık), yanbağ, çarık, fes, tepelik, pullu yazma
(bazen kemer takıldığı da görülmektedir.)
Sivas Halayları isimlerini bazen oynanan yörenin, ilçe ve köyün ismini almaktadır. (Kızık, Karkın) Bazen insan
isimlerinden (Abdurrahman), bitkilerden (madımak, karamuk) bazen de hayvan isimlerinden (çekirge, horoz, kartal, turnalar) son bölümdeki oyunlar taklidi oyunlardır.
Sivas Yöresinde Oynanan Halk Oyunları
Sivas Halayı, Köy Ağırlaması, Abdurrahman Halayı, Karahisar, Temürağa, Harami, Hoş Bilezik, Özenteki, Tamzara, Sarıkız, Karkın Halayı, Kızık Halayı, Kabak Halayı, Kartal Halayı, Sallangel, Ahçik, Maro, Yanlama, Tozan Halayı, Arnavut Halayı,Çekirge Halayı, Hanım Esme, Hayda Bico, Ters Bico, horhon Bico, Çedene, Çemberim, Karamuk, Madımak, Turnalar, Pınarınbaşı, Çökelek, Köy İş Halayı, Karaduman, Şeyhani, Nenni Nenni, Dik Oyun, Deveci Emmi, Kol Oyunu, Meral Halayı, Ellik, Samahlar, Omuz Halayı, Garipler Semahı, Ireşvan, Pabuç Çitir, Kafe Çeçen, Onbaşı Oyunu
Yaklaşık olarak 1894 yılında Sivas’a bağlı Şarkışla ilçesinin Sivri alan köyünde doğan
Veysel. 7 yaşında geçirdiği çiçek hastalığından dolayı önce sağ gözü görmemeye daha sonra diğer gözü tamamen bir kaza sonucu kör olmuştur. Babası zamanının çoğunu halk ozanlarının şiirlerini Veysel’e ezberleterek geçirmiştir ve ilk derslerini almasını sağlayan da babası Ahmet Emmi’dir. Veysel’in ilk hocası Çamsih’li Ali Ağa’dır. Bu ayrıntı önemlidir: sanılanın aksine babası Veysel’i oyalamak için değil, onun bu konuda yetişmesi için çaba sarf etmiştir, ki Veysel’in birçok konuda görenlerden daha çok görmesinin altında derin bir Anadolu kültürü ve folkloru yatmaktadır. 25 yaşındaki ilk evliliğinin hemen arkasından Veysel annesi ve babasını kaybetti. Bununla birlikte esinden olan ikinci çocuğu anne memesinden dolayı boğularak ölmüş, esi daha sonra başka bir erkekle kaçmıştır. Bu son kaçışla birlikte ilk çocuğunun da ölmesi üzerine Veysel daha da içine kapanır. 1933 yılına kadar
hep başka ozanların şiirlerini söyleyen Veysel`in Veysel’in çekingenliğini ve utangaçlığını kiran ünlü sair Ahmet Kutsi Tecer olmuştur. Veysel’in hayatinda.1933 yılının başka bir önemi daha vardır . Bu yıldan sonra Anadolu’yu yürüyerek dolaşmaya baslar. mahalli çalgı; davul, zurnadır. Kaba zurna tercih edilmektedir. Bazen ince sazla da oynanmaktadır.
Sivas folklorunu tanıtmışken, her yönüyle Anadolu kültürünün ve ozanlığın en önemli yansıtıcılarından biri olan Aşık Veysel`den de bahsetmemek olmaz.
|  anasayfa   |  sayfa başı  |   geri  |