Asıl adı Mehmet Nusret`tir. 20 Aralık 1915`te Heybeliada, İstanbul`da doğmuştur. Toplumsal düzendeki çarpıklıkları ve çelişkileri büyük bir ustalıkla anlatmış, çağdaş Türk mizah edebiyatının dünya ölçüsündeki temsilcisi olmuştur.
1935`te Kuleli Askeri Lisesini, 1937`de Kara Harp Okulunu, 1939`da Askeri Fen Okulunu bitirdi. 1944 yılında Üsteğmenliği sırasında "görev ve yetkisini kötüye kullanmak" suçlamasıyla ordudan çıkarıldı. Bir süre bakkallık yaptıktan sonra gazeteciliğe başladı. Yedigün, Karagöz ve Tan`da çalıştı. Cumartesi adlı bir magazin dergisi çıkardı. 1946`da Sabahattin Ali ile birlikte Markopaşa adlı mizah dergisini çıkarmaya başladı. 1951`de kitapçı dükkanı, daha sonra da bir fotoğraf stüdyosu açtı.
1954`te Akbaba dergisinde takma adlarla mizah öyküleri yazmaya başladı. Edebiyat yaşamı boyunca 100`ü aşkın takma ad kullandı. 1956`da Kemal Tahir`le birlikte Düşün Yayınevi`ni kurdu. 1958-63 arasında yayıncılığı tek başına sürdürdü. Yeni Gazete, Akşam ve Tanin`de günlük köşe yazıları yazdı. Gazete yazarlığını Öncü, Yeni Tanin, ve Ustura adlı haftalık gülmece ekini hazırladığı Günaydın gazetesinde sürdürdü. 1962`de Zübük adlı mizah dergisini çıkarmaya başladı. 1963`te yayınevinin yanmasından sonra yazarlığı tek uğraş olarak sürdürdü.
1972`de Çatalca`da okuma olanağından yoksun çocukları okutmayı amaç edinen Nesin Vakfı`nı kurdu ve kitaplarının bütün gelirini bu vakfa bağışladı. 1976-1980 arasında her yılın edebiyat ürünleri içinden yaptığı seçmeleri kapsayan Nesin Vakfı Edebiyat Yıllığı`nı çıkardı. 1979`da seçildiği Türkiye Yazarlar Sendikası başkanlığını uzun yıllar sürdürdü.
Savunduğu görüşler nedeniyle birçok kez yargılandı, hapis ve sürgün cezasına çarptırıldı.
Yapıtlarında Türk toplumunun bir panoramasını veren Nesin, halk edebiyatının anlatı öğelerinden de yararlanır ve yer yer masal teması aracılığı ile günlük olayları, toplumsal bozuklukları eleştirel ve yergici bir yaklaşımla yansıtır. Meddah geleneğinin anlatım olanaklarını da kullanarak çağdaş anlamda bir mizah öyküsü yazma tekniği geliştirmiştir. En sıradan olaylardan bile öykü konusu çıkaran bir gözlem gücü vardır.
Eleştirilerinde kişilerin olumsuz yanlarına, hatalarına, eksiklerine de parmak basarak uyarıcı ve yönlendirici bir çaba gösterir. Konularını günlük yaşamın içinden, kahramanlarını halktan kişilerden seçer. Geniş halk kesimlerinin sorunlarını büyük bir ustalıkla dile getirirken, toplumsal değişim sürecindeki insanın konumunu da yetkin bir biçimde yansıtır.
Türk ulusal mizah geleneğini çağdaş bir bileşime ulaştırmayı başaran Aziz Nesin İtalya`da 1956 ve 1957`de Altın Kirpi ve 1977`de Hitar Petar, eski SSCB`de 1969`da Krokodil ödüllerini kazanmıştır. 1975`te Asya-Afrika Yazarlar Birliği, Lotus Edebiyat Ödülünü ona vermiştir. Karagöz`ün Kaptanlığı – Berberliği – Antrenörlüğü oyunlarıyla yurtiçinde de 1969`da Karacan Armağanı’nı, Çiçu`yla 1970`te Türk Dil Kurumu Tiyatro Ödülünü almış, 1974`te Pırtlatan Bal`la Arkın Çocuk Edebiyatı Yarışmasında ikinci olmuş, 1979`da Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz`la Madaralı Roman Ödülü`nü kazanmıştır.
ESERLERİNDEN ÖRNEKLER
Roman:
Kadın Olan Erkek (1955), Gol Kralı (1955), Erkek Sebahat (1957), Saçkıran (1959), Zübük (1961), Şimdiki Çocuklar Harika (1967), Tatlı Betüş (1975), Surname (1976), Tek Yol (1978).
Öykü:
Geriya Kalan (1948), İt Kuyruğu (1955), Yedek Parça (1955), Fil Hamdi (1955), Damda Deli Var (1956), Koltuk (1957), Kazan Töreni (1957), Toros Canavarı (1957), Deliler Boşandı (1957), Mahallenin Kısmeti (1957), Ölmüş Eşek (1957), Hangi Poarti Kazanacak (1957), Memleketin Birinde (1958), Havadan Sudan (1958), Bay Düdük (1958), Nazik Alet (1958), Gıdı Gıdı (1959), Aferin (1959), Kördöğüşü (1959), Mahmut İle Nigar (1959), Gözüne Gözlük (1960), Hoptirinam (1960), Ah Biz Eşekler (1960), Yüz Liraya Bir Deli (1961), Bir Koltuk Nasıl Devrilir (1961), Biz Adam Olmayız (1962), Sosyalizm Geliyor, Savulun (1965), İhtilali Nasıl Yaptık (1965), Rıfat Bey Neden Kaşınıyor (1965), Yeşil Renkli Namus Gazı (1965), Vatan Sağolsun (1968), İnsanlar Uyanıyor (1972), Leyla İle Mecnun (1972), Seyahatname (1976), Büyük Grev (1978), 70 Yaşım Merhaba (1984), Kalpazanlık Bile Yapılamıyor (1984), Maçinli Kız İçin Ev (1987), Nah Kalkınırız (1988), Rüyaların Ziyan Olmasın (1990), Aşkım Dinimdir (1991), Gözünüz Aydın Efendim (1997).
Oyun:
Biraz Gelirmisiniz? (1958), Bir Şey Yap Met (1958), Toros Canavarı (1963), Düdükçülerle Fırçacıların Savaşı (1968), Tut Elimden Rovni (1970), Hadi Öldürsene Canikom (1970), Beş Kısa Oyun (1979), Bir Takım Azizlikler
Anı:
Bir Sürgünün Anıları (1957), Böyle Gelmiş Böyle Gitmez 1-Yol (1966), Poliste (1967), Böyle Gelmiş Böyle Gitmez 2-Yokuşun Başı (1976), Benim Delilerim (1984), Salkım Salkım Asılacak Adamlar (1987), Böyle Gelmiş Böyle Gitmez 3-Yokuş Yukarı (199?), Mum Hala 1 (1996)
Şiir:
Sondan Başa (1984), Seviye On Ölüme Beş Kala (1986), Hoşçakalın (1990), Bir Aşk Var Birde Ölüm (1992), Sivas Acısı (1995).
Masal:
Memleketin Birinde (1958), Hoptirinam (1960), Uyusana Tosunum (1971), Aziz Dede’den Masallar (1978), Az Gittik Uz Gittik (1959), Merhaba (1972), Suçlanan ve Aklanan Yazılar (1982), Korkudan Korkmak (1988), Soruşturma’da (1986), Bulgaristan’da Türkler Türkiye’de Kürtler (1989), Çuvala Doldurulmuş Kediler (1995), İnsanlar Konuşa Konuşa (1988), Sora Sora Cennet Bulunur (1990), Onursal Doktor Olamamanın Büyük Onuru (1993), Bir Dokun Bin Dinle (1994), Türkiye Şarkısı Nazım (1997), Bir Vicdan Davası (1998), Okuduğum Kitaplar (2000), Canım Oğlum Canım Babacığım 1-2 (2002)
Gezi:
Duyduk Duymadık Demeyin (1976), Dünya Kazan Ben Kepçe (1977)
Taşlama Antoloji İnceleme:
Azizname (1948), Cumhuriyet Döneminde Türk Mizahı (1973), Hazreti Dangalak (1992).
Kaynak: Birgün Gazetesi
|  anasayfa   |  sayfa başı  |   geri  |