Giriş
Büyük yangınlar okul laboratuarlarında yaygın değildir. Zaman zaman laboratuar kazalarından sonra oluşan küçük yangınlar görülebilir. Bunların çok azı kazaya karışan çocuklar ve yetişkinler açısından ciddi sonuçlar ortaya çıkarmaktadır. Burada ki önerilere mutlaka uyulması gerekir.
Önlemler
Yangın önlemlerinin hedefleri şunlardır:
yangının başlama riskini en aza indirmek,
itfaiyeciler dahil insanları yaralanmalardan korumak,
yangın çıktığında zararı en aza indirmek.
Güvenlik gereksinimleri ile yangın güvenliği arasında çatışmalar olabilir. Örneğin, laboratuardan acil çıkış hazırlık odasından veya depodan yapılıyorsa yangın önleme yetkilisi iletişimi sağlayan kapının kilitlenmemesi konusunda ısrarlı olur. Güvenlikçilerin gereksinimi ise kapının kilitlenmesi yönündedir.
İnşaat, depolama kapıları lavabolar, abajurlar ve elektrik tellerinin borularının yapıldığı plastik malzemenin kolayca alev alan türden olmaları gerekir. (Küçük bir yangın tepedeki plastik abajurdan eriten alevler tarafından tehlikeli şekilde yayılabilir. Bunlar da eriyerek masaların üstüne damlarlar. Perdeler yangın önleyici malzemeden yapılmalıdır.
Ama, elektrik düğmelerinin, su ve gaz vanalarının yerleri açıkça belirtilmeli ve laboratuarı kullanan tüm öğretmenlerin bu yerleri bilmesi gerekir.
Deneyimli öğretmenlerin, stajyerlerine, öğrencilere ve laboratuar teknisyenlerine rehberlik yönünden özel bir sorumluluğu vardır.
Fen alanında artan öğretim yükü, artan pratik yapma ihtiyacı nedeniyle bazen bir öğretmenin bilmediği kimyasal maddeleri alışmadığı bir şekilde kullanmasıyla sonuçlanır. Burada, konuyla ilgilenen herkes tehlikeli maddelerin güvenle kullanımı teknikler konusunda bilgi sahibi yapmak sorumluluğu bölüm başkanınındır.
Çöplerin masaların veya merdivenlerin altında izin verilmemelidir. Çöp kutuları metalden
olmalı ve günlük olarak boşaltılmalıdır. Fakat, tehlikeli maddeler atılmaları için temizlikçilere verilmeden önce güvenli hale getirilmelidir.

Yangın çıktığı zaman
Yangın başladığı zaman ilk öncelik daima insanların güvenliğine verilmelidir: Buna göre her şey ikincil önceliğe sahiptir. Duman ve zehirleyici gazlar hızla yayılabilir, panik ve yaralanmalara neden olabilir.
Bütün kuruluşların bu tür acil durumlarla uğraşmak için açıkça belirlenmiş kuralları olması gerekir ve bunların bütün öğretmenler, yardımcı elemanlar ve öğrenciler tarafından bilinmesi lazımdır. Bunların, bir özetinin YANGIN İKAZI içinde bütün odalarda ilanı gerekir. Yangın çıkış noktaları açıkça belirtilmeli ve her zaman açık tutulmalıdır.

Yangın söndürme aletleri
Her laboratuara bir yangın battaniyesi ve küçük yangın söndürme aletleri sağlanmalıdır: kuru kumla dolu bir kova ve karbondioksit veya kuru tozla dolu yangın söndürücüler en uygun olanlarıdır. Aletler çıkış kapısının yakınına yerleştirilmelidir. Bütün bu aletler düzenli olarak kontrol edilmeli ve bakıma alınmalıdır.

Bazı özel tehlikeler
Yakıt Gazları
Yakıt gaz sisteminde sızıntı olmaması bir zorunluluktur; Yanmamış gaz kokusu hemen araştırılmalı ve derslere devam etmeden onarılmalıdır. Esnek borular (örneğin bunsen borusu) düzenli olarak kontrol edilmeli ve hasar varsa veya iyi yerleştirilmemişse değiştirilmelidir. Sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) kullanılıyorsa daha çok dikkat gerekir. Doğal gazın aksine (metan) LPG (propan veya butan) havadan daha yoğundur ve taban seviyesine iner. Böylelikle borularda veya diğer döşeme altındaki boşluklarda birikebilir. Eğer LPG kullanılıyorsa, tüpler bina dışında iyi havalanan bir depoda tutulmalı ve gaz sabit borularla taşınmalıdır.
Hidrojen gazı ile ilişkili patlamalar devam ediyorsa, bunun en yaygın nedeni hidrojenin ateşlenmeden önce aletten bütün havanın çıkartılmamış olmasındandır.
Etanol (metil alkol, alkol)
Metil alkolün ısıtılmasından doğan bazı yanık kazaları bilinmektedir. Örneğin yakıtın bittiğine ve alevin söndüğüne inanan öğretmen, ocağı yeniden doldurmaya çalışırken meydana gelen parlama sonucu 1 m uzakta oturan öğrencilerde de ciddi yanıklar oluşabilir.
Alev alabilen sıvıları ısıtmak
Alev alabilir bir sıvıyı ısıtmak gerektiğinde özel önlemlere dikkat edilmelidir. Gerekli olan en az miktar kullanılmalı ve kabın beşte birinden fazlası doldurulmamalıdır. Bir sıcak su banyosu yeterli ısı kaynağıdır. Fakat alevlenebilen ateşleme riskinden kaçınmak için su, aynı masadaki çıplak alev veya elektrik ocağıyla ısıtılmamalıdır. Çok defa fiş de unutulabilmesine rağmen, bir elektrikli çaydanlık okul laboratuarı için uygun sıcak su kaynağıdır. Alevlenebilir madde ile teması önlemek için elektrik kıvılcımı önleyici bir anahtar kutusu sisteme monte edilmelidir.
Sınıf içi pratik çalışma
Bütün giyim eşyaları yanabilir. Birçok hafif, sentetik kumaş, az bir süre bunsen alevine tutulsa veya yanan bir sıvı üstüne sıçrarsa yanmaya başlar. Laboratuar giysilerinin saf pamuktan veya saf sentetik kumaştan değil pamuk polyester karışımı kumaştan yapılması gerekir. Öğrencilere, saçlarını, koruyucu gözlük kayışlarını, kravat ve eşarplarını bunsen alevi veya çıplak alevden uzak tutması konusunda uyarılarda bulunulmalıdır.
Gösteriler
Öğretmenin her zaman güvenli teknikleri kullanması ve işi hiç şansa bırakmaması önemlidir. Yapılacak deneyin patlamayla sonuçlanması olasılığı varsa, uygun yere yerleştirilmiş güvenlik perdesiyle birlikte, göz koruyucu aletler hem öğretmen hem de öğrenci tarafından kullanılmalıdır. Ayrıca, öğrenciler gösteri masasına çok yakın oturtulmamalıdır: 2-3 m. genelde minimum uygun uzaklıktır.

Küçük yangınları söndürmek
Okul laboratuarlarını kullanan öğretmenlerin yangın söndürme konusunda temel bilgilere sahip olmaları gerekir. İlgili kurslar itfaiye veya malzemeyi satanlar tarafından yürütülür ve fen bilimlerinde çalışanlardan en azından birkaçının bu kurslara katılmalarını öneririz.
Yanan Döşemeler
Yangın başlayınca girişimde bulunmalıdır. İlk yapılacak iş öğrenci ve çalışanların boşaltılmasıdır.
Alev alan sıvıların yangınları
Yanma bir kabın içinde oluyorsa, ilk yapılacak şey bir yangın battaniyesi ile örtmektir. Bundan sonra bir karbondioksit yangın söndürücü söndürmeyi tamamlamak için gerekli olabilir. Yanan yer soğumaya bırakılırken battaniye yerinde bırakılmalıdır.
Dökülen bir sıvı yanıyorsa, Yangın söndürücü kullanılır. Söndürücüyü yangının kenarına yöneltin sonra merkeze doğru hareket ettirin. Büyük yangınların iki kişi tarafından söndürülmesi gerekir. İki kişinin de söndürücüleri vardır ve birbirlerine karşı olmamak kaydıyla yangına değişik açılardan yaklaşırlar.
Eğer yanan sıvı bir insanın giysisine dökülmüşse, yere yatırılmalı ve yangın battaniyesiyle sıkıca sarılmalıdır.
Gaz Yangınları
Fışkıran gaz üzerinde yangın söndürücü kullanmayın. Yalnız gazın akması bittikten sonra kalan alevler için kullanın.
Hidrojen Tüpleri
Yaklaşmak tehlikeli değilse tüpü ana vanasından kapatın. Bu amaçla anahtar her zaman vana üstünde olmalıdır. Bu mümkün değilse öğrenci diğer personeli boşaltın.
Doğal Gaz
Yaklaşmak tehlikeli değilse gaz kaynağını kapatın. Eğer ana vana yakındaysa onu kapatmak daha doğrudur.
Metal Yangınları
Bunlar sodyum, potasyum, kalsiyum, lityum ve alüminyumdur. Bu esnada göz
koruyucusu takılı olmalıdır. Çok miktarda kuru kumla örtün. Soğuması için bırakın. Sodyum ve potasyum kalıntıları propan-2-ol içine atılmalıdır. Daha sonra kum, oluşan silisli bileşikleri ayrıştırmak için bu kum bir kova suyun içine dikkatle dökülmelidir. Bu safhada kendiliğinden oluşan gazlar iyi çalışan bir (çeker ocak da) yardımıyla uzaklaştırılabilir.
Fosforlu Yangınlar
En iyi yöntem yanan fosforu ıslak kumla örtmektir.
|  anasayfa   |  sayfa başı  |   geri  |