Belirli ihtisas dallarına göre sıralanan öğrenim ve araştırmalara ait literatürler çoğunlukla umuma açıklar ve kitaplar herkes tarafından kullanılabilir.
Umuma açık kütüphaneler: Geniş kapsamlı literatür ve diğer bilgi yayınları temin edilebilir. Bu tip kütüphaneler, her bir halk tabakasının ve yaş gruplarının literatür ihtiyacını karşılar. Bilimsel ve umuma açık kütüphanelerin işlevleri
büyük şehirlerde genelde çeşitlidir. Eyalet kütüphaneleri: Bölgesel ve ulusal kütüphaneler: Örn: Bir eyaletin veya bir yörenin ürettiği literatürleri bulundurur. Özel kütüphaneler; Belirli literatür ve yayınlar, sınırlı mesleki sahalara ait özel literatürler bulunur.
Bilimsel kütüphaneler: Öğretim ve araştırmalara ait literatür ve diğer değişik yayınları sunan bu kütüphaneler, okuma salonları, kapalı kitaplıklardan kitap teslimi, okuma salonlarında bulunan kitaplıklar ve ayrı olarak konulan ders kitapları bölümlerinden oluşur. Kitap ve dergilerin haricinde her çeşit yayın, içerik olarak belirlenmiş ve kullanıma hazırlanmıştır. Okuma salonları her bir değişik dalda öğrenim gören öğrencilerin sayısına göre muhtelif çeşitlerdedir. Mevcut kitaplar için sistematik, yani bölmelere göre envanter tutulur. Başka kütüphanelerden kitap edinmeler için servisler, kopya servisi, mikrofilmlerin büyütülmesi, ve bunların yanı sıra =online literatür kaynakları, cd odalarında kayıt edilen veri bankaları mevcuttur.
Her bir kütüphanede 3 bölüm vardır:Kullanıcı ve okuma bölümü, depo ve daire. Bölümlerin yüzey gereksimi her bir kütüphanede farklıdır.
Kullanıcı ve okuma kısmı:İyi bir oryantasyon olanağı okuma salonu bölümü okuma ve çalışma yerlerinde – kitap nakli için az bir düzeye bölünmelidir; bur da çapraz katlar önemlidir. Geçitler mümkün oldukça merdivenden yapılmaktadır. Kullanın ve okuma salonuna ait tüm yüzeyler asansörle ulaşıla bilir olmalıdır. Kullanım ve okuma salonlarındaki tavan taşıma kapasitesi >5,0 kN/m oranında olmalıdır. Kitap raflarını bölünmesi kitap boyları 1 ve 2 daha doğrusu bunlardan çıkan raf derinliklerine bağlıdır. Kitapların, çoğunluğu 16 sayfalık formalardan meydana gelen boyutlara veya DIN A5 =% 65, polio =%12 sahiptir. Böylece her kitabın derinliği farklı olduğunda çok boşluk bıraka bilirler. Bunlar oktav’dan 16,5—21 cm Falıoya 30—34 cm kadar değişir. Çift taraflı normal bir rafın derinliği 72 cm
dır. Ray boyları, normal 100 cm, 1 m raf için 15—30 cilt kitap, 1m2 raf yüzeyi için 7 ortalama 200 cilt kitap, 1 m2 alan için 200—250 kitap hesaplanır. Rafların yüksekliği insanın ulaşa bileceği yüksekliklere göre 7 ayarlanır, bu 8 oktav sırası için yeterlidir. Eldeki çok yüksek mekanları altı tekerlikli merdivenlerle veya galeriler yaparak 9 kullanmalıdır. Yeni yapılar için mekan yüksekliği, 2,,25 m döşeme kalınlığı 8—10 cm. Raflar arasındaki geçit genişlikleri, kullananlar çok olduğu zaman 85 cm normal 72—77 cm 12 raf sıraları arasındaki kitap taşıması, çoğunlukla elle yapılır, uzun geçitlerde kitap arabası ile 10 diğer katlara asansörle bantla zincirli taşıma tesisleri ile yapılır. Pencere tertibinde 13 ışık
ne kadar derine giderse kitap deposu da o kadar derin, yapanın yapım ve kullanımı da o nispette ucuz olur. Güneş ışığı arzu edilmez. Her 25 m de bir merdiven katlar büyük ise kapalı yangın merdiveni istenir. Halk kütüphaneleri, genel kültür, müzik eğitimi, inşaat eğitimi ve mesleki eğitim konularında uygun seçilmiş
kitaplarıyla her tip insana hitap ederler. Kullanım alanı kitap sayısına bağlıdır. 2.bilimsel kütüphanelerdeki kitap koleksiyonlarının tam olmasının aksine, halk kütüphanelerinde, yer ve maliyet yönünden kitaplar arasında seçim yapmak gereklidir, kitap taşıması ile iletim bantlarından faydalanılır.
30 derece eğime
kadar olan bantlar 1. Yeterli genişlikteki kitap depolarında
birbirine dik açılı toplayıcı bantlar faydalıdır.1. küçük kütüphaneler 1500 cilt yetişkin kitabından, 500, 700 cilt çocuk kitabından meydana gelir. İdeal aydınlatma şiddeti 1000lux s.118 – 126. Tam klimalı tesisi yararlıdır. Kişi başına saatte 50 – 60
m2.Taze hava. Ulaşım yolları 1,20 m genişliğin de, okuyucularla raflar arasındaki iç mesafe en fazla 1,30 – 1,40 m olmalıdır. Giriş ve okuma salonu kontrol savağı ile bölünmüştür. Giriş ve çıkış yerleri aynı kapıdan tasarlanmalıdır. Kontrol savağı kitap ödünç alma yeri ile information yeri arasında planlanmalıdır. Kontrol kısmının haricinde olan yerler, gardrop veya dosya muhafaza dolapları, tuvalet, kafeterya, gazete okuma köşesi, sergi açılış saatleri dışında da kullanılabilinir. İnformatıon kart ve mikro fiş katalogu, onlıne katalogu terminali, kitap iadesi, ısmarlanan kitapların teslim yelerinden oluşur.
Kontrol kısmının dahilinde olan yerler, okuma salonları, bilgi yeri, bibliyograflar, onlıne kataloglu terminali sadece okuma salonunda kullanılabilen kitapların teslim ve kabul alma yeri, ders kitapları katalogu, kopyalama cihazı, serbest ulaşılabilir kitap envanteri ve kullanıcıların çalışma yerinden oluşur. Yüksek okul kütüphanelerindeki kullanıcıların çalışma yeri, öğrenci sayısına ve bilim dallarına dağıtıma göre tasarlanır. Bedensel engelliler için
çalışma yeri ve özel alanlar için özel odalar tasarlanmalıdır. Okuma yerleri tasarlanırken gün ışığı kısmında bulunmasına dikkat edilmelidir. Her bir basit çalışma/okuma yeri için yüzey gereksimi >4,0 m2 olmalıdır. Ulaşım yolu >1,20 m genişliğin de, öğrenciler ve raflar arasındaki mesafe en fazla 1,30 –1,40 m olarak planlanmıştır.

Kullanım kısmındaki ışıklandırma: Genel olarak 250 – 300 lüks, okuma ve çalışma yeri, kartotek, enformasyon, kitap ödünç verme yerlerinde 500 lüks oranında ışıklandırma sağlanmalıdır.
Kullanım kısmında klima tesisleri: 20 0 (+,-) 2 0C, 50 (+,- ) %5 oranında izafi, hava nemi, hava dolaşımı 20 m3/ h kişi olmalıdır; bu değerler hava şartlarına bağlı olarak artırılıp indirilebilir. UV ve ısı ışınları, kağıtları ve kitap ciltlerini hasara uğrata bileceğinden, doğrudan gelen güneş ışınları önlenmelidir. Yüksek enerji ihtiyacı dolayısıyla fazla masrafa yol açtığı için klima tesisleri sınırlı olarak kullanılmalıdır. Az bir bina derinliğinde pencere ile havalandırma
olanağı oluşturulmalıdır.
Kullanım kısmında emniyet: Yangına karşı tedbirler, yerel yapı denetim kurulu tarafından hazırlanılan nizam nanemler ve talimatlarca belirlenmiştir. Hırsızlığa karşı önlemler, titreşim sinyalleri ve kırılmaz cam kaplamalarla sağlanır. Gözetim altında bulundurulmayan imdat çıkış kapıları alarm anında elektronik olarak kapanan kapılarla optimal emniyet sağlanır. İmdat çıkış kapılarının mekanik emniyeti akustik ve /veya optik sinyallerle az bir etkinlik sağlar. Bodrum katında bulunan kitap depoları eşit alanda klimalandırılmalıdır. “Kitap yığılmaları” klima, nakil ve personel için yüzeyin sınırlandırılmasından dolayı elverişsizdir. Bundan dolayı mümkün olduğunca birbiriyle alakalı alanlar oluşturulmalıdır.
Kontrüksüyon: Tahkimatın esnekliği bakımından çelik beton kafes ölçüsü >7,20 * 7,20 m ve oda yüksekliği > 3.00 m veya çelik iskeletli kontrüksiyonlar ile korunmalıdır.
Ulaşım yolları: Kullanıcı personel ve kitap yollarının birbirleriyle kesişmesi önlenmelidir.
Nakliyat: Kitap taşıyan arabalarla sağlanan yatay kitap nakliyatı ve taşıma bantları, dikey asansörler taşıma kutu ulaşım tesisleri, otomatik sevkiyat donanımlarından oluşur.
Bilgi kayıt ve kitap teslim yerlerindeki tezgahlar her tip cihazlar bunları yanı sıra bunlar için gerekli kablo hatları, kablo ağları ve telle iletişim için özel sistem mobilyalardan oluşur.
Kitaplar dergiler yayınlar için sistem rafları: Genelde açık cifte raflar
kullanılmalıdır ve özel derinliklerin uygulanması gerekir. Raf tavanlarının yüksekliği en az her 15 mm yüksekliğinde olmalıdır. Açık çift rafların yükseklikleri derinliği max. 5 mislisi miktarında olmalıdır. Raf kapasitesi her bir rafın tabanın sayısına bağlıdır. Tekerlekli raflar ise sadece kapalı depolar içindir ve buralarda %100 oranında kapasite oluştur. Tavan taşıma kapasitesi 12.5 kN/m2 oranında olmalıdır.
Umumu açık kütüphaneler genel kültür içerikli literatürleri ve diğer yayınları doğrudan temin etme olanağı sunmaktadır. Diğer yayınların sistematik koleksiyonu
birkaç umuma açık kütüphanelerle sınırlıdır. Umuma açık kütüphaneler bilimsel eserlerin toplanması veya arşiv işlevi görmezler, bunların, genelde depoları
yoktur. Bu tip kütüphanelerin kullanıcıları çocuklar gençler ve yetişkinlerden oluşur. Bu kütüphaneler hizmetlerini oyucuların ihtiyacına göre düzenler.
Kütüphaneler halk için iletişim yeri olarak kitapların yanı sıra halk danışmanlığı enformasyon kafeterya, müzik dinleme yeri, oturma yeri ve toplantı yeri oluşturulur.
Envanter olarak kitaplar ve gazetelerle birlikte kütüphanelerden kiralanan ve kütüphanede kullanılan kitaplar okuyucular ve kullanıcılar için sunulur. Kütüphanelerin odaları kullanıcılar için can sıkıcı olmayıp hoş vakit geçirmelerini sağlar. Yüzey gereksinimi ise envanter büyüklüğüne göre oluşur.
Yetişkinler kısmındaki raflar ise 5—6 raf tabanlı çocukların kısmında ise 4 raf tabanı olmalıdır.
Bir raf tabanı 30 ciltlik mesleki literatürü, 33 ciltlik edebiyat eserleri veya 35 ciltlik çocuk literatürü içerir. Rafların arasındaki geçitler 3m’den uzun olmamalıdır. Hücre ve küçük kabinlerde düzenlenebilir kitap nakli kitap arabalarıyla yapılır. Teslimatın yapıldığı girişte yük asansörleri ve büyük kütüphanelerde kitap ulaşım tesisleri planlanmalıdır.
Umuma açık kütüphanelerde tavan yüksekliği kaldırması: 5,0 kN/m2, serbest ulaşılabilir kısımlarda yoğun raf sırası 7,5 kN/m3, kompakt depolarda 12,5 veya 15,0 k N/m2 oranında olmalıdır.
|  anasayfa   |  sayfa başı  |   geri  |