Oluşumu: Kayaların çoğu gözeneklidir. Su, kayaların bu gözeneklerinden içeri sızar. Hava soğuyunca içeri sızan su donar. Bilindiği gibi su donunca genişler. Bu sebeple kayaları iterek parçalanmalarına sebep olur. Kayaların bu şekilde parçalanıp ufalanması kısa sürede olmaz, yüzyıllarca devam eder.
Çeşitleri: Değişik yerlerden alınan topraklar, birbirinden farklıdır. Farklı maddeler taşıyan topraklar değişik özellikler gösterirler. Toprakların birbirinden farklı oluşu toprağı oluşturan kayaların farklı oluşundandır. Toprağı oluşturan kayalar çeşitlidir. Çeşitli kayalardan oluşan topraklar da çeşitli olur. Kayaların ufalanması ile toprağı oluşturan belli başlı maddeler kum, kil ve kireçtir. Topraklar yapılarında en çok bulunan maddeye göre çeşitli şekillerde gruplandırılırlar.
Kum oranı kil, kireç ve diğer maddelere göre daha fazla olan toprağa kumlu toprak, kil oranı toprağı oluşturan diğer maddelerin oranından fazla olan toprağa killi toprak, kireci fazla olan toprağa kireçli (kalkerli) toprak, hayvan ve bitki kalıntıları fazla, yani organik maddeleri çok olan toprağa humuslu toprak denir. Her toprak çeşidi, kendine özgü özellikler gösterir.
Kumlu Toprak: Tanecikleri arasındaki boşluklar fazladır. Hava ve suyu alt kesimlerine kolaylıkla geçirirler. Bu sebeple kumlu toprağın üst yüzeyi kuru olduğu halde alt kısımları nemlidir. Kumlu toprak gevşek olduğundan kolay işlenir. Bu toprakta bitki kökleri rahat ve iyi gelişir. Her toprak çeşidinde bir miktar kum bulunur.
Killi Topraklar: Toz gibi çok ince tanelidirler. Çok su emerler, suyu emerken suda erimiş olan minerallerde killi toprağa geçer. Bu sebeple killi topraklar kuvvetlidirler. Yalnız kil suyu emince ıslanan kil taneleri birbirine yapışır, balçık halini alır. Gözenekli olmadıklarından alt kısımlarına havayı ve suyu geçirmezler. Bu sebeple bitki kökleri killi toprakta iyi gelişemez. İşlenmesi son derece güçtür. Bu toprak içerisine biraz kum, kireç ve humus toprağı katılırsa gözenekli hale gelir ve her türlü bitki yetişebilir. Aşırı killi topraktan tuğla, kiremit ve çimento yapılır.
Kireçli Toprak: Kireç maddesi fazla olan topraklardır. Kireç toprağı kabarık tutar. Topraktaki çürümeyi kolaylaştırır. Kireçli toprakta, kireç oranı yüksekse tarım için iyi değildir. Aşırı kireçli toprağı gübre ve belli bir oranda kükürt karıştırılarak tarıma elverişli hale getirilebilir. Kireçli topraklarda çürüme fazladır.
Humuslu Toprak: Bitki ve hayvan kalıntılarının çürümesi ile oluşan koyu renkli bir topraktır. Organik artıklar olduğundan besince zengindirler. Isıyı, havayı ve suyu kolayca emerler. Bu sebeple toprağı kabarık ve sıcak tutmaya yararlar. Aşırı derecede asitli olmayan humuslu topraklar, tarıma en elverişli topraklardır.

Kaynak: Fen Bilimleri Ansiklopedisi
|  anasayfa   |  sayfa başı  |   geri  |