KAZALAR ve
İLKYARDIM
Türkiye dahil 134 ülkenin ve sağlıkla ilgili 67 uluslararası kuruluşun Dünya Sağlık Örgütü öncülüğünde benimsenen "2000 yılına dek herkese sağlık" hedefinden oldukça uzak olduğumuz, benimsenen bu evrensel hedefin ve uluslararası andın gereklerinin yerine getirilmesi bağlamında ciddi ihmallerimiz olduğu açıktır.
Özellikle sağlık ekonomisi alanında yapılan bilimsel araştırmalar; sağlıklı insanın ekonomik, sosyal, kültürel kalkınma ve gelişmede üstlendiği yaşamsal rolü daha da netleştirmiştir. İnsana dönük yatırımların en verimli ve birincil yatırım alanları olduğu ortaya konmuş ve kabul görmüştür. Bu yatırımların başında sağlık ve eğitim alanları gelmektedir (Sayek F.1997).
İnsanların sağlığını etkileyen bir çok faktör bulunduğunu biliyoruz. Bu faktörlerin içinde yer alan, ölümlere, iş gücü kayıplarına, sakatlıklara, büyük maddi kayıplara
yol açan bir bir olgu da kazalardır.
Ülkemizde kazalar hakkında sağlıklı veri toplama sistemi bulunmadığından, kazaların gerçek boyutlarıyla ilgili olarak yeterli istatistiksel bilgi bulunmamaktadır. Buna rağmen eldeki mevcut bilgilerin ışığında trafik kazalarının %40’la ilk sırayı, ev kazalarının %25’le 2. sırayı, iş kazalarının ise %20’ile 3. sırayı aldığı bilinmektedir (Ergin C., 1994).
Türkiye’de trafik kazalarında
sürücü %2.2, yaya %14.6, yol %0.7 ve yolcu %0.4 kadar suçlu bulunmuştur. Görülüyor ki bizde trafik kazalarında %97 insan sorumludur.
Uluslararası çalışma örgütünün belirlemelerine göre, dünyada her üç dakikada, bir işçi iş kazasından ölmektedir. 1996 Sosyal Sigortalar Kurumu verilerine göre, Türkiye’de toplam 86.807 iş kazası olmuş, bunların 1.296’sı ölümle sonuçlanmıştır. İş kazalarının sektörler arası dağılımına bakıldığında, inşaat sektörü birinci, maden eşya sanayi ikinci, kömür madenciliği üçüncü sırada yer almaktadır (SSK,1996).
İlkyardım ve acil hizmetlerinin yetersiz olmasından dolayı kaza sonucunda meydana gelen ölümler ve diğer olumsuz sonuçlar (özürlülük ve iş gücü kaybı gibi) gelişmiş ülkelerle karşılaştırıldığında oldukça fazladır. Kazaların azaltılması, önlenmesi, olay anında sakatlanmayı, ölümü azaltmak için 4-E sistemi ele alınmalıdır.
1-Education (Eğitim)
2-Engineering(Teknik ve yapısal koşulların düzenlenmesi)
3-Enforcement(Yasal düzenleme ve denetim)
4-Emergency Care (Acil yardım) First Aid (İlkyardım)
Bu dört olguda fazlasıyla önemlidir, fakat kurallara, düzenlemelere, ilk ve acil yardım uygulamalarına uyum sağlamak için
Toplumun ve kişilerin eğitimi
ilk kuraldır (Sağlık Bakanlığı,1992).
Birey, aile ve ülke için fiziksel, psikolojik ve sosyo ekonomik bir çok sorunu beraberinde getiren acil olaylar zincirini kırmanın en etkin yolu eğitimden geçmektedir.
Bu gün "Acil bakım" sorununu kısmen halletmiş ülkelerde, ilkokul döneminden başlayarak verilen ilk yardım ve sağlık eğitimi programlarının, beklenmeyen olaylar sonucunda görülen yaşamsal tehditi aşağı çekmedeki rolü büyüktür.
Bireysel ve toplumsal düzeyde yapılan eğitim ne denli iyi olursa olsun, "Acil Bakım" ı üstlenen multidisipliner sağlık ekibinin başlı başına spesifik bir alan olan "Acil Yaklaşım" konusunda yetersiz ve bilgisiz olması, sorunun çözümlenmesine hiçbir zaman olanak sağlamayacak ve her yıl yüzlerce manevi ve maddi kayıplar acılar yaşanmaya devam edecektir.
Acil ünitelerde hizmet veren sağlık ekibinin yeterli eğitiminin olması, multidisipliner yaklaşımı özümsemesi, otonomi ve sorumluluk sahibi olması konusunda yapılan eğitsel, yönetsel ve yasal girişim ve organizasyonlar, bir ülkenin "insan hayatına" verdiği değerin göstergesidir (Olgun N.,1998).
Ekibin bir üyesi olan hemşire karmaşık, kapsamı geniş, bilgi ve beceri gereksinimi bulunan, hastalığın teşhisine yardımcı ve sağlığı destekleyici özelliklere sahip acil girişimler için büyük önem taşımaktadır.
Bu özellikleri olan hemşirelik bakımını gerçekleştirecek hemşireler:
*Fiziksel değerlendirme hemodinamik ölçümler ve kardiyopulmoner resüsitasyon tekniğinde özel eğitime sahip olmalı,
*Triyaj/ ayırma yapmada bilgi sahibi olmalı,
*Öyküdeki gerekli bilgileri toplayabilmeli,
*Hastanın gerekli yerlere ulaştırılmasını sağlayabilmeli,
*Halkla ilişkiler kurabilmeli,
*Stresle baş edebilmeli ve sorun çözme yeteneğine sahip olabilmeli,
*Yönetim becerisi ve liderlik özelliğine sahip olabilmeli,
*Acil konusunda kendini geliştirebilmek için sürekli kurslara katılmalı,
*Tüm uygulamalarında hastaya zarar vermemeli ve hasta hakları konusunda duyarlı davranmalı,
*Acil ünitelerinde haberleşmeyi sağlayabilmelidir.
Acil hemşirelerinin kısaca sayılan bu özellikleri son yirmi yıldır acil bölümlerin önem kazanıp gelişmesi ile paralellik göstermektedir.Acil bölümleri, hastanelerde olmakla beraber, okullarda, hastane içindeki diğer kliniklerde, endüstriyel iş yerlerinde mobil ve yoğun bakım ünitelerinde ve halk topluluklarında uygulanabilirlik kazanmaya devam etmektedir. Bununla birlikte Acil bakım ekibinin
bir üyesi olan hemşirenin eğitimi bir kat daha önem kazanmaktadır.
Acil yardım ekibinin bir üyesi olan hemşirelerin eğitimlerinde uygulamalı ilkyardım derslerine ağırlık verilmeli, acil bölümlerinde çalışan hemşireler içinse, hizmet içi eğitimler ve kurslar periyodik aralıklarla düzenlenmelidir.
Böyle bir eğitim sürecinden geçen acil bakım hemşirelerinin, halk sağlığı, iş yeri ve acil hemşireleri olarak daha bilinçli, daha doğru uygulamalarla, kazaların önlenmesinde, halkın bilinçlendirilmesinde, başarılı acil girişimlerde bulunarak, büyük katkılar sağlayacağını düşünüyorum.
Yirmi birinci yüzyılda herkes için sağlık hedefi, herkes tarafından paylaşılmaktadır. Yeniden yaşama geçirilen ve dönüştürülen sağlık sektörü, tüm taraflara ve toplumun tüm katmanlarına karşı rollerini ve sorumluluklarını yerine getirmek zorundadır. Sağlık ile ilgili tüm tarafların ortak eylemleri bizi, insan haklarına saygı duyulan, Dünya ölçeğinde sağlıkta eşitliğin sağlandığı ve tüm insanların olası en yüksek sağlık düzeyine eriştikleri bir dünyaya taşıyacaktır (Sayek F.1997).
KAYNAKLAR
1-Sayek F.; "Toplum ve Hekim" dergisi, Arman matbaacılık, Sayı: 81, Cilt:12, Eylül- Ekim-1997.
2-Ergin C., Hoşgeçin K.,Öncel S; T.C Sağlık Bakanlığı, 2. Ulusal Sağlık Kongresi, Çalışma grupları raporları, Ankara,1994.
3-T.C, Sağlık Bakanlığı, "Ulusal sağlık politikası", Ankara, 1993.
4-SSK.,İstatistik yıllığı, Ankara, 1996.
5-T.C Sağlık Bakanlığı, 1. Ulusal Sağlık Kongresi, Çalışma grupları raporları, Ankara,1992.
6- Olgun N.,Aslan F.,Kuğuoğlu S., "Acil Bakım", Çevik Matbaası. Yüce Yayım, İstanbul, 1998
|  anasayfa   |  sayfa başı  |   geri  |