Ana kart, fiberglastan yapılmış, üzerinde bakır yolların bulunduğu, genellikle koyu yeşil bir levhadır. Ana kart üzerinde, mikron işlemci, bellek, genişleme yuvaları, BIOS ve diğer yardımcı devreler yer almaktadır. Yardımcı devrelere örnek sistem saatidir.
Bütün kartların anası diyoruz; çünkü PC`nin diğer bileşenleri bir şekilde ana karta bağlanıyor, birbirleri ile anlaşmak için ana kartı bir platform olarak kullanıyor; yani PC`nin "sinir sistemi" ana kart üzerinde yer alıyor. Üzerinde yongalar, transistörler, veri yolları, çeşitli donanımlar için yuvalar, slotlar, bağlantı kapıları, soketler bulunan irice bir baskılı devre. Bir PC`nin hangi özelliklere sahip olabileceğini belirleyen en önemli bileşen, çünkü ana kart üzerindeki elektronik bileşenler bu PC`ye hangi tür işlemciler takılabileceğini, maksimum bellek kapasitesinin ne kadar olabileceğini, bazı bileşenlerin hangi hızlara çıkabileceğini, hangi yeni donanım teknolojilerini destekleyebileceğini belirliyor. Burada en belirleyici faktörlerden biri ana kartın yonga seti. O halde ana kart yonga setinin tanımını vererek işe başlayalım.
YONGASETİ: Yonga seti (chip set) ana kartın "beynini" oluşturan entegre devrelerdir. Bunlara bilgisayarın trafik polisleri diyebiliriz: işlemci, ön bellek, sistem veri yolları, çevre birimleri, kısacası PC içindeki her şey arasındaki veri akışını denetlerler. Veri akışı, PC`nin pek çok parçasının işlemesi ve performansı açısından çok önemli olduğundan, yonga seti de PC`nizin kalitesi, özellikleri ve hızı üzerinde en önemli etkiye sahip birkaç bileşenden biridir. Eski sistemlerde PC`nin farklı bileşen ve işlevlerini, çok sayıda yonga denetlerdi. Yeni sistemlerde hem maliyeti düşürmek, hem tasarımı basitleştirmek hem de daha iyi uyumluluk sağlamak için bu yongalar tek bir yonga seti olarak düzenlendi. Günümüzde en yaygın yonga seti Intel tarafından üretilmektedir. Intel kendi yonga setlerini, bunların desteklediği veri yolu teknolojilerini de temsil edecek şekilde PCIset ve AGPset olarak da adlandırmaktadır. Silicon Integrated Systems (SiS), Acer Labs Inc. (ALi), VIA gibi üretici firmaların da geliştirdiği popüler yonga setleri vardır.
VERİYOLU: PC`nizin içindeki bileşenler birbirleri ile çeşitli şekillerde "konuşurlar". Kasa içindeki bileşenlerin çoğu (işlemci, ön bellek, bellek, genişleme kartları, depolama aygıtları vs.) birbirleri ile veri yolları aracılığı ile konuşurlar. Basitçe, bilgisayarın bir bileşeninden diğerine verileri iletmek için kullanılan devrelere veri yolu adı (bus) verilir. Bu veri yollarının ucunda da genişleme yuvaları bulunabilir. Sistem veri yolu denince, genelde ana kart üzerindeki bileşenler arasındaki veri yolları anlaşılır. Ayrıca ana karta takılan kartların işlemci ve belleğe erişebilmelerini sağlayan genişleme yuvalarına da veri yolu adı verilir. Tüm veri yolları iki bölümden oluşur: adres veri yolu ve standart veri yolu. Standart veri yolu, PC`de yapılan işlemlerle ilgili verileri aktarırken, adres veri yolu, verilerin nerelere gideceğini belirler. Bir veri yolunun kapasitesi önemlidir; çünkü bir seferde ne kadar veri transfer edilebileceğini belirler. Örneğin 16 bitlik veri yolu bir seferde 16 bit, 32 bitlik veri yolu 32 bit veri transfer eder. Her veri yolunun MHz cinsinden bir saat hızı (frekans) değeri vardır. Hızlı bir veri yolu verileri daha Hızlı transfer ederek uygulamaların daha Hızlı çalışmasını sağlar. Kullandığımız bazı donanım aygıtları da bu veri yollarına uygun olarak üretilirler. Sadece iki donanım aygıtını birbirine bağlayan veri yoluna "port" adı verilir. (Örneğin AGP = Advanced Graphics Port). Bugün PC`lerimizde ISA, PCI ve AGP veri yolları bulunmaktadır. Ana kartın üzerindeki farklı boyut ve renklerde, yan yana dizilmiş kart takma yuvalarından bunları tanıyabilirsiniz.
ISA. (Industry Standard Architecture) Ana kartınızın kenarına yakın yerde bulunan uzun siyah kart yuvaları ISA yuvasıdır. 17 yıldan beri kullanılan eski bir veri yolu mimarisidir. 1984`te 8 bit`ten 16 bit`e çıkarılmıştır. Ama bugün bile 8 bitlik kartlar olabilir. Örneğin bir ISA kartın, yuvaya giren iki bölmeli çıkıntısının sadece bir kenarında bağlantı bacakları varsa, bu 8 bitlik bir karttır. 90`lardan itibaren çoğu aygıtın daha Hızlı PCI modeli çıktığından yavaş yavaş terk edilmeye başlanmıştır; hatta bugün ISA veri yolu olmayan ana kartlar bile çıkmıştır. 1993`te Intel ve Microsoft, Tak Çalıştır ISA standardını geliştirmiştir. Böylece işletim sistemi ISA kartların konfigürasyonunu, sizin jumper`larla, dip switch`lerle boğuşmanıza gerek kalmadan otomatik yapmaktadır.
PCI (Peripheral Component Interconnect) 1993`te Intel tarafından geliştirilen bu veri yolu 64 bit`liktir ama uyumluluk problemleri nedeniyle uygulamada genelde 32 bitlik bir veri yolu olarak kullanılır. 33 veya 66 MHz saat hızlarında çalışır. 32 bit ve 33 MHz PCI veri yolunun kapasitesi 133 MB/sn`dir. Ana kartınızda PCI yuvaları ISA yuvalarının hemen yanında bulunur; beyaz renkte ve ISA`dan biraz daha kısadır. PCI veri yolu Tak Çalışır desteklidir.
AGP. (Advanced Graphics Port) Sadece ekran kartları için çıkarılmış bir veri yoludur. Grafik ağırlıklı uygulamalar geliştikçe (Örneğin 3 boyutlu grafikler, tam ekran video) işlemci ile PC`nin grafik bileşenleri arasında daha geniş bir bant genişliğine ihtiyaç doğmuştur. Bunun sonucunda grafik kartlarında ISA`dan bir ara veri yolu standardı olan VESA`ya, oradan da PCI`a geçilmiştir; ama bu da yeterli görülmeyince, grafik kartının işlemciye doğrudan ulaşmasını sağlayacak, ona özel bir veri yolu olan AGP 1997 sonunda geliştirilmiştir. AGP kanalı 32 bit genişliğindedir ve 66 MHz hızında çalışır. Yani toplam bant genişliği 266 MB/sn`dir. Ayrıca özel bir sinyalleşme metoduyla aynı saat hızında iki katı veya 4 katı daha Hızlı veri akışının sağlanabildiği 2xAGP ve 4xAGP modları vardır. 2xAGP`de veri akış hızı 533 MB/sn olmaktadır. Ancak sistem veri yolu hızı 66 MHz ise, 2xAGP tüm bant genişliğini kaplayıp diğer aygıtlara yer bırakmayacağı için 66 MHz`lik ana kartlarda 1xAGP kullanılır. 100 MHz ana kartlarda bant genişliği 763 MB/sn`ye çıktığından 2xAGP ile uyumludur. 1 GB/sn isteyen 4xAGP`nin ise gelecekte çıkacak 133 MHz`lik sistem veri yoluna sahip ana kartlarda uyumlu olup olmayacağını hep birlikte göreceğiz. Peki bu kadar hıza ihtiyacımız var mı diye sorarsanız, günümüzün en ağır 3D oyunları bile ihtiyaç duymuyor. Bu yüzden aynı kartın PCI ve AGP versiyonları arasında pek performans farkı olmuyor. Yine de grafik için daha gelişmiş bir veri yolu olduğu ve bize fazladan bir PCI yuvası boş bıraktığı için AGP kartları tercih ediyoruz.
PORTLAR, KONNEKTÖRLER: PC ile çalışırken kasa kapalı olduğundan ana kartı görmeyiz ama çeşitli aygıtları bağlamak için kasanın arkasında yer alan girişler (portlar) doğrudan ana karta bağlıdır. Eski ana kartlarda AT form faktörü kullanılırken bu portlar birer kablo aracılığı ile ana kart üzerindeki konvektörlere bağlanırdı; ama ATX form faktörü ile artık ana kart ile bütünleşik. Yani ana kartın bir kenarında bulunan bu portlar, tam kasanın arka kısmındaki boşluklara denk geliyor. Bu yüzden kasalar da ana kart form faktörlerine uygun olarak üretiliyor.
Ana kartınız ve kasanız ATX formundaysa (artık tüm yeni PC`lerde öyle) kasanın arkasında tipik olarak bir klavye, bir fare portu, iki USB portu, iki seri (COM Portu), bir paralel port (LPT Portu) göreceksiniz. Günümüzde klavye ve fare için artık PS/2 portu adı verilen küçük yuvarlak, 6 pinli portlar kullanılıyor. Aslında fare seri portu da bir adaptör yardımıyla kullanabilir (veya zaten seri kablolu fareler vardır), ama kendine ait bir port olması daha iyidir. Seri portlara genelde harici modemler bağlanır ama seri port kullanan başka aygıtlar da vardır (yedekleme cihazları, dijital kameralar gibi). Paralel porta ise yazıcı veya tarayıcı bağlanır. USB portlara neredeyse her tür cihaz bağlanabilir. Ancak USB cihazlar yeni yeni yaygınlaşmaktadır. USB`nin özelliği, seri ve paralel portlara göre çok daha hızlı olması ve USB aygıtlar üzerindeki yeni USB portları aracılığı ile uç uca çok sayıda cihazın zincirleme bağlanabilmesidir.
Bunların dışında, ana kart üzerine takılan (veya bütünleşik olan) grafik kartı, ses kartı, TV kartı, SCSI kartı gibi aygıtların portları da kasa arkasında yer alır.
Ana kart üzerinde, kasa içinden ulaşılabilen portlar da bulunur. Bunlar genel olarak iki adet IDE portu, bir disket sürücü portu, ana kart ile bütünleşikse SCSI portudur. Bu portlara takılan yassı kablolar aracılığı ile ana kartımıza sabit disk, CD sürücü, CD yazıcı, disket sürücü gibi dahili cihazları bağlarız. Bir IDE portuna bağlı kabloya, üzerindeki iki konvektör aracılığıyla iki cihaz bağlanabilir.
Bunların dışında ana kart üzerinde işlemciyi takmak için bir soket veya slot bulunur. Soket, yassı dikdörtgen şeklindeki işlemciler üzerinde iki düzlem üzerinde (enine ve boyuna) uzanan iğnelerin oturduğu yuvaya verilen addır. Günümüz ana kartlarında PGA370 tipinde 370 iğneli Celeron işlemciler için PGA soketleri, AMD K6-2 ve K6-3 işlemciler için AGP ve 100 MHz sistem veri yolu desteği bulunan Super 7 soketleri, Cyrix (K6-2 ve eski Pentium MMX işlemciler için) 66 MHz destekleyen Socket 7 tipi soketler bulunabilmektedir.
Slot ise, genişleme yuvalarına benzer, uzun ince dikdörtgen şeklindeki işlemci yuvalarına verilen isimdir. Pentium II, slot tipi Celeron ve Pentium III işlemciler için Slot 1, Xeon işlemciler için Slot 2 adı verilen modelleri bulunur.
ÖNBELLEK: Bugün PC`lerde kullanılan tüm donanımlar 15 yıl öncesine göre çok daha hızlı. Ama her bir donanım bileşeninin hızı eşit ölçüde artmadı. Örneğin işlemcilerdeki performans gelişimi, sabit disktekilerden kat kat daha fazladır. Hani bir PC`nin gücü en zayıf halkası kadardır derler ya, işlemci ve bellek çok hızlı olsa da yavaş kalan bir sabit disk ile bu performans artışını tam anlamı ile yaşamanız mümkün değildir. İşlemci boş boş oturup kendisine bilgi gelmesini bekler. Tabii bunu önlemek için bazı ara çözümler geliştirildi. Örneğin yakın zamanda kullanılan bilgileri sabit diskten ön bellek (cache) adı verilen bir birime aktarılması, işlemcinin ihtiyaç duyduğunda sık kullanılan bilgileri bu ön bellek alanından alması. İşte önbelleklemenin esası budur. Bir PC`de çeşitli bellek kademeleri vardır: birincil ön bellek (L1 cache); ikincil ön bellek (L2 cache); sistem belleği (RAM) ve sabit disk veya CD-ROM. Diyelim ki işlemci bir bilgiye ihtiyaç duyuyor. Önce gider, en hızlı bellek türü olan L1 önbelleğe bakar. Bilgi orada varsa gecikme olmaksızın bu bilgileri alır ve işler. L1 ön bellekte yoksa L2`ye bakar ve buradaysa nispeten küçük bir gecikme ile bilgileri alır. Orada da yoksa önbelleğe göre daha yavaş kalan sistem belleğine, yine yoksa en yavaşları olan sabit diske veya CD-ROM vb. bilginin geldiği cihazlara bakar.
L1 ön bellek en hızlısıdır ve günümüz PC`lerinde doğrudan işlemci üzerinde yer alır. Bu ön bellek genelde küçüktür (genelde 64K`ya kadar; Pentium III, Pentium II ve Celeron işlemcilerde 32K; AMD K6-2 ve K6-3 işlemcilerde 64K). L2 ön bellek biraz daha yavaş ama biraz daha büyük olabilir. Pentium II ve III`lerde boyutu 512K`dir ve işlemci ile işlemci hızının yarı hızında haberleşir. İlk Celeron`larda yoktur; günümüz Celeron`larinda boyutu 128K`dir ve işlemciyle aynı hızda haberleşir. AMD K6-2`lerde işlemci üzerinde değil, ana kart üzerindeki bir yuvada 2GB`a kadar L2 ön bellek bulunabilir ve veri yolu hızında (66 veya 100 MHz) haberleşir. AMD K6-3`de 256K ön bellek bulunur ve işlemci ile aynı hızda haberleşir. AMD K6-3 L1 ve L2 önbelleği üzerinde bulundurduğu, aynı zamanda kullanıldıkları ana kartlarda da sistem veri yolu hızında çalışan bir ön bellek daha bulunduğu için 3. seviye (L3) önbelleği literatüre sokmuştur.
IRQ (KESME): (Inrerrupt Request) Bir süre PC kullanan herkes şu ünlü "IRQ çakışması" tabirini duyar. Peki nedir bu IRQ? Türkçeci "kesme"; yani işlemci bir işle meşgulken, bilgisayarın bir yerinden başka bir donanımdan işlemciye şöyle bir emir geliyor: "Benimle de ilgilen!" Yani işlemcinin işini böler. Tabii işlemci aynı anda çok sayıda işi birden yapabilir: Klavye ve fare kullanırken bir yandan ekrana gönderilen verileri işler, sabit diskten okuma yapar, modemin indirdiği dosyalara bakar vs. Ama işlemciye işini görmesi için ihtiyaç duyan bir aygıtın ona sinyal gönderebilmesi için özel bir hatta ihtiyacı vardır. İste buna IRQ hattı adı verilir. PC`mizde 0`dan 15`e kadar numaralanan 16 IRQ hattı vardır. Bunlar şu aygıtlar için kullanılabilir ("default", yani pik aygıtın yanı sıra bu IRQ`yu kullanabilecek diğer aygıtlar parantez içinde verilmiştir).
IRQ 0: Sistem saati
IRQ 1: Klavye
IRQ 2: Programlanabilir IRQ denetçisi. (Modemler, COM3 ve COM 4 portlari)
IRQ 3: COM 2 portu (modemler, COM 4, ses ve ag kartlar, teyp yedekleme birimlerini hızlandıran kartlar)
IRO 4: COM 1 portu (modemler, COM 4, ses ve ag kartlan, teyp yedekleme birimlerini hızlandıran kartlar)
IRQ 5: Ses kartı (LPT2, LPT3 - yani ikinci ve üçüncü paralel portlar - COM 3, COM 4, modemler, ag karflan, MPEG kartları, teyp yedeklere binlerini hızlandıran karflar)
IRQ 6: Disket sürücü denetleyicisi (teyp yedeklere birimlerini hızlandıran kartlar)
IRQ 7: LPT1, yani ilk paralel porf (LPT2, COM 3, COM 4, modemler, ağ kartları, ses karflan, teyp yedeklere birimlerini hızlandıran karflari
IRQ 8: Gerçek zamanlı saat.
IRQ 9: (ağ kartları, ses kartları,SCSI kartları, PCI aygıtlar, yeniden yönlendirilen IRQ2 aygıtları)
IRQ 10: (ağ kartları, ses kartları, SCSI karflari, PCI aygıtlar, ikinci ve dördüncü IDE kanalları)
IRQ 11: (Görüntü kartları, ağ kartları, ses kartları, SCSI kartları, PCI aygıtlar, üçüncü ve dördüncü IDE kanalları)
IRQ 12: PS/2 fare (Görüntü kartları, ağ kartları, ses kartları, SCSI kartları, PCI aygıtlar, üçüncü IDE kanalı)
IRQ 13: FPU, yani matematik işlemci.
IRQ 14: Birinci IDE kanalı (SCSI kartlar)
IRQ 15: İkinci IDE kanalı (ağ ve SCSI kartlar)
Normalde bir IRQ`yu bir aygıtın kullanması gerekir; aksi halde işlemci şaşırır, yanlış aygıta yanlış zamanda cevap verebilir. İşte buna IRQ çakışması denir. Bazen Windows Aygıt Yöneticisi bölümünden donanım aygıtlarının kaynak değerlerini değiştirerek, bazen kartın yerini değiştirerek bu sorun çözülebilir (tüm genişleme yuvaları doluysa bazen de çözülmeyebilir). Aslında PCI Steering adı verilen bir yolla bir IRQ`nun iki PCI Aygıt tarafından kullanılması mümkündür. Ama bunun için aygıtın ve sürücülerinin bu işlemi desteklemesi gerekir. Bu konunun detaylarına da Windows ile ilgili bölümümüzde değineceğiz.
DMA KA doğrudan bellek erişim (Direct Memory Access) kanalları sistem içinde çoğu aygıtın doğrudan bellek ile veri alış verişi için kullandığı yollardır. IRQ`lar kadar "ünlü" değillerdir, çünkü sayıları daha azdır ve daha az sayıda donanımda kullanılırlar. Bu yüzden de daha az soruna yol açarlar. Bildiğiniz gibi işlemci PC`nin beynidir. Eski PC`lerde işlemci neredeyse her şeyi üstlenirdi; tabii, tüm donanım aygıtlarına veri göndermek ve onlardan veri almak işini de. Ancak bu pek verimli olmazdı; işlemci veri transferi ile ilgilenmekten başka işlemleri doğru dürüst yerine getiremezdi. DMA sayesinde bazı aygıtlar kendi aralarında veri transferi yapıp bu yükü işlemcinin üzerinden aldılar. DMA kanalları normalde yonga setinin bir bölümünü oluşturur. Bir PC`de 8 DMA kanalı bulunur ve 0`dan 7`ye kadar numaralandırılır. DMA`lar genelde ses kartları, disket sürücüler, teyp yedeklere birimleri, yazıcı portu (LPT1), ağ ve SCSI kartları, ses özelliği olan modemler tarafından kullanılırlar.
BIOS: BIOS`un açılımı Temel Giriş Çıkış Sistemidir (Basic Input/Output System). PC`deki en temel seviye yazılımdır; donanım ile (özellikle de işlemci ve yonga setiyle) işletim sistemi arasında bir ara yüz görevi görür. BIOS sistem donanıma erişimi ve üzerinde uygulamalarınızı çalıştırdığınız ileri düzey işletim sistemlerinin (Windows, Linux vs.) yaratılmasını sağlar. BIOS aynı zamanda PC`nin donanım ayarlarını kontrol eder; PC`nin düğmesine bastığınızda boot etmesinden ve diğer sistem işlevlerinden sorumludur. BlOS da bir yazılımdır dedik; bu yazılım ana kart üzerindeki BIOS yongası üzerinde tutulur. Eskiden BIOS bir ROM (Read Only Memory) idi. Yani sadece okunabiliyordu, üzerine yazılamıyordu. Daha sonra eklenen yeni donanımlara göre BlOS`ta güncelleme yapılmasının gerekmesi üzerine Flash BIOS adı verilen yazılabilir/güncellenebilir BIOS yongaları kullanılmaya başladı. Böylece kullanıcılar daha güncel bir BIOS sürümünü ana kart üreticisinin Web sitesinden indirerek yükleyebilirler. (Tabii yakın zamanlarda gündeme gelen Çernobil (WinCIH) virüsünü duymuşsunuzdur. İste bu virüs de yazılabilir BIOS`lardaki bilgileri silerek PC`nin açılmasını engelliyor.) Ana kart sistemin çalışması için gerekli tüm birimleri üzerinde bulunduran ve bu birimler arası köprüler kuran elektronik elemandır. Bilgisayarın beynidir. Nasıl İnsan beyni vücut için ve işlevleri için önemliyse, bilgisayar içinde ana kartın önemi de bilgisayar için çok büyüktür. Ana kartın görevi aynı zamanda bilgisayarın donanım parçaları arasında köprü işlemini yapmasıdır. Bunlar arasındaki organizasyon önemlidir. IRQ kanallarının ne zaman açılacağını, ne kadar süre açık kalacağını, ne zaman kapanacağını, UDMA ile kayıt ortamı arasındaki bağlantılar vs. işler için önemli bir araçtır. Ana kart üzerindeki bazı elemanlar ve bu elemanların özellikleri...
Genişleme yuvaları
1- ISA: hızı 9 mhz ve bir işlemde 16 bit kullanır.
2- PCI: hızı 32 mhz ve bir işlemde 32 bit kullanır.
3- AGP: Sadece grafik kartları içindir. 32, 66 ve 100 mhz ve çok üstünde hızlarda çalışırlar.
Rom-Bios
Bilgisayar ilk açıldığında çalışan ve sırasıyla neler yapılacağını kontrol eden elemandır. Sistem tarih ve zaman ayarlarının yapılmasına olanak verir. Ve sistemle ilgili diğer tüm ince ayarların yapıldığı bölümdür. çoğu bilgisayarda ilk açılış ekranın DEL tuşuyla sistem bios ayarlarına ulaşılabilir. Ama bu konuda bilginiz yoksa bu ayarlarla oynamamanızı tavsiye ederim.
- Bunların yanı sıra; Sabit diskin ve CDROM sürücünün bağlandığı IDE kanalları
- Floppy’nin (Disket sürücü) bağlandığı Floppy kanalı.
- ana kart ve Cpu’yu besleyecek güç girişleri. Ana kartı besleyen 4 voltaj türü vardır. Bunlar;
- 5v, -12v, +5v, +12v Bu voltajlar ana kartın güç gereksinmelerini karşılarlar.
Ana kart üzerindeki belli başlı bölümler:
Cpu’nun takılacağı yuva (Socket veya Slot) Ram slotları, çeşitli ayarlamalarda kullanılacak olan DipSwitchler ve jumperlar. O ana kart üreticisinin chipseti ve standart çipsetler vs...
Ana kart (Motherboard, Mainboard)
CPU`nun bilgisayarın çeşitli birimleri arasında bilgi transferini düzenlediğini belirtmiştik. Elbette bu transferin gerçekleşebilmesi için RAM, HDD gibi donanımlar ile arasında fiziksel bir bağlantı olması gerekir. Bunu sağlayan ve bilgisayarınızın kasasının içindeki tüm parçaların bağlı bulunduğu (işlemci dahil) diğerlerine oranla büyük karta ana kart denir. Bazı standart aygıtlar ana kart üzerinde doğrudan montelidir, bazıları çeşitli standartlara uygun soketler aracılığıyla monte edilirler (PCI, ISA, VESA...) bazıları ise Harddisk gibi ana kart üzerine doğrudan monte edilmemelerine rağmen ana kart üzerindeki veya ayrı bulunan bir kontrol kartı ve aralarındaki kablo aracılığı ile dolaylı da olsa ana karta bağlıdır.
Programlama açısından ana kart diğerlerine oranla daha az kullanılsa da, bir bilgisayarın çalışma prensibini anlama açısından önemlidir. Ana kart üzerindeki bütün kartlar, hafıza ve işlemci BUS adı verilen bir ortak hattı kullanırlar. Bir program örnek olarak hafızanın belli bir yerine istediği bilgiyi yazmak için öncelikle BUS`in ADDRESS BUS adı verilen alt kısmına hangi bölgeye veri göndermek istediğini belirten bir sinyal gönderir. Ardından yazılmasını istediği veriyi DATA BUS kısmına gönderir.
|  anasayfa   |  sayfa başı  |   geri  |