Spor sakatlıkları genel olarak sportif aktiviteler sırasında meydana gelen her türlü hasarın kollektif adıdır. Spor dallarına göre başta yüzde 10 ile futbol gelmektedir. Bunu yüzde 6 ile güreş, yüzde 3 ile hentbol ve boks izler. Sakatlıklar atletizmde yüzde 1, kayakta ise yüzde 0.5 oranındadır.
Spor Sakatlıklarının Nedeni
Spor sakatlıklarının oluşma nedenlerini iki ana grupta toplayabiliriz. Bunlar internal (kişisel) ve eksternal (çevresel) nedenlerdir. Kişisel nedenler: Fiziksel eksiklikler, fiziksel uygunluk (aerobik dayanıklılık, kuvvet, sürat, beceri, çeviklik), psikolojik faktörler (konsantrasyon, riski kabullenme), fiziksel yapı (boy, kilo, eklem stabilitesi, vücut yağ dokusu yüzdesi), yaş, cinsiyet. Çevresel nedenler: Sporun tipi, sportif aktivite süresi, hadisenin yapısı, rakibin ve takım arkadaşlarının rolü, zeminin durumu, ışık, emniyet tedbirleri, yavaşlama için yeterli mesafe, malzemeler, iklim koşulları (ısı, nem, rüzgar), antrenör, maç yönetimi (kurallar ve hakemlerin kuralları uygulaması). Bir spor sakatlığının ciddiyet derecesini anlayabilmek için altı temel olguyu değerlendirmek gerekir. Bu olgular, spor sakatlığının tabiatı,tedavi şekli ve süresi, spordan uzak kalınan süre, kaybedilen işgünü, kalıcı hasar ve maliyettir. Bir spor sakatlığının ciddiyeti bu olguların tek tek ele alınıp, değerlendirilmesi sonucu anlaşılır.
Kas Yorgunluğu
- Antrenmansız sporcularda ağır ve alışmamış kas kasılmalarından 1-2 gün sonra ortaya çıkar.
- Aynı zamanda ağır sportif yarışmalardan sonra da sporcularda görülen akut (kısa süreli) kas ağrılarıdır. Bu kaslar her hareket denemesi sırasında ve dokununca ağrılı, bazen şiş ve serttir. Sporcular arasında hamlık olarak adlandırılır.
- Kas yorgunluğu ile ilgili çeşitli hipotezler ortaya sürülmüştür. Bunlardan bazıları şunlardır;
1. Metabolizma bozukluğu hipotezi: Laktik asit (süt asidi) ve diğer asitli metabolizma artıklarının birikmesi.
2. İltihap hipotezi: Aseptik, asidoza bağlı iltihap.
3. Kas sertleşmesi hipotezi: Kasın aşırı derecede sertleşmesi.
4. Mekanik hasar hipotezi: Kas zorlanması, kas gerilmesi.
Kas yorgunluğunun özellikle negatif iş (fren görevi) yapan kaslarda meydana geldiği gözlenmiştir. Kas yorgunluğunun hiçbir tedavi yapılmadan, salt istirahat ile 3-4 gün içinde geçtiği ve ağrıların dindiği bilinmektedir. Bu konudaki hızlandırıcı genel önlem olarak şunlar önerilebilir: Sauna, 26-28 derece sıcaklıkta yüzme havuzu, söz konusu kaslar üzerine ılık ıslak kompresler, hafif masaj, antifilojistik ilaçlar, antioksidan C ve E vitamini.
Kas Gerilmesi
Kas gerilmesinde her zaman geri dönüşü (reversible) bir işlevsel kas yaralanması söz konusudur. Bu noktada ani eksantrik (kasın boyunun uzadığı) kas faaliyeti sırasında kas elastikiyetinin sınırına eriştiği, fakat bu sınırın aşılmadığı bir durum söz konusudur. Bu sınırın aşıldığı noktada artık kas gerilmesinde söz edilemez, o zaman kas zorlanması veya kas yırtılmasından söz edilir. Kas gerilmesi kas liflerine paralel meydana gelir. Özellikle de kas-tendon bağlantı bölgelerine rastlar.
Burada birkaç veya bir çok kas lifi zarar görür. Kas zorlanmasında kas liflerinin sıklığı ve elastikiyeti zorlanır. Bağ dokusu ve tek tek kas lifleri kopar. Kasın devamlılığı korunur.
Kısmi Kas Yırtığı
Kısmi kas yırtığında kas lifi demeti büyük oranda zarar görür. Parsiyel (kısmi) kas yırtığında yerinde kas liflerinin büzülmesi söz konusu olur. Kısmi kas yırtığı maksimum kasılma sırasında oluşur. Bunu uyaran etken, tek tek kas liflerinin geriliminin ani değişimi ile ortaya çıkan hareket uyumsuzluğudur. Bu değişim iki etken sonucu oluşur;
1. Kuvvetli direnç
2. Zıt kasların kasılması
Kas Yırtılması
Kas yırtılmasında elle hissedilebilen ve gözle görülebilen bir kas erimesi söz konusu olmaktadır. Kas yırtılması birdenbire olur ve buna ilgili kas gruplarında şiddetli ağrı eşlik eder. Kas yırtılmasının nedenleri iki tanedir:
1. Kasılmada hareket koordinasyonsuzluğu
2. Kasılmış kasın şiddetli bir dirence karşı ani hareketi.
Kaynak: Birgün Gazetesi (21/12/2004), Sağlık Sayfası
|  anasayfa   |  sayfa başı  |   geri  |