Fatih`in günlüğüne bir akçe verdiği alim. Asıl adı Ali Alaaddin bin Muhammed al-Kuşci`dir. Nerede doğduğunu bilmediğimiz, doğu ve batı Türk illerinin tanınmış astronomu, tahminen on beşinci yüzyılın ilk yarısında doğmuştur. Semerkand`da ilk öğrenimini yaptıktan sonra, Bursalı Kadızade Rumi ve Uluğ Bey`in kendisinden matematik ve astronomi dersleri almıştır. Daha sonra Semerkand`dan gizlice Kirman`a gitmiş ve orada öğrenimini tamamlamıştır. Semerkand`dan geri dönüşte "Risalat hall al- aşkal – kamar" ismi ile yazdığı eseri Uluğ Bey`in bize ne hediye getirdin? sorusuna cevaben takdim ederek izinsiz Semerkand`dan ayrılmak kusurunu affetmiştir. Sonra Uluğ Bey`in rasathanesine müdür olmuştur. Uluğ Bey`in ölümü
üzerine Uzun Hasan`ın yanında çalışmıştır.
Akkoyunlular ile Osmanlılar arasında barış temini için Fatih`in huzuruna çıkmış. Batı ve Doğu`nun alimlerini İstanbul`da toplamayı prensip edinen Fatih, Ali Kuşçu`ya da yanında kalmayı söylemiştir. Daha sonra elçilik görevi sona eren Ali Kuşçu tekrar İstanbul`a dönmüştür.
Fatih`in Ali Kuşçu`yu sarayına dönmeye ikna edişini Hoca Saadettin Efendi şu cümlelerle açıklar "Kurduğu ikbal tuzağına Ali Kuşçu`yu da düşürmüş, ihsan ipliği ile onu bağlayıvermiştir. Ol gerçeklilik ve gereklilik göğünü gözleyen, inceleme ve araştırma yolunu bekleyen, geçmiş alimlerin bilgilerinde düzeltmeler yapan, matematik ilimlerinde kurallar koyan, bilginin gelişinde her konak için bin akçe yolluk vermişti."
Fatih tarafından Ayasofya medresesi müderrislerine 200 akça maaşla görevlendirilen Ali Kuşçu`nun İstanbul`a gelmesi ile astronomi öğrenimi canlanmış ve Fatih`in çevresindeki alimlerden Hoca Sinan Paşa, öğrencisi Molla Lütfü vasıtasıyla Ali Kuşçu`dan istifade etmiştir.
Ali Kuşçu`nun ilmi faaliyetlerini iki kısma ayırmak gerekir. Birinci kısımda kelam ve dil, ikinci kısımdaki çalışmaları matematik ve astronomidir. Birinci bölümde mütalaa edilecek eserleri şunlardır.
Nasireddin Tusi`nin Tacrid al - kalam`ına yazdığı açıklama şerh - i cedid, Unkud al - zavahir, Şarh al - Azudiya veya Şarh - i risale - i vaziya, al - Risalat al muradiye.
Risale Fi`l - hay`a; 1457 yılında yazdığı Farsça bir eseridir. Bir önsöz ve iki makale üzerine tertip edilen bu eser Ali Kuşçu`nun astronomiye ait yazdığı başlıca kitaptır. Ali Kuşçu bu eseri Arapça`ya çevirip, sonuna gök cisimlerinin Dünyamızdan uzaklıklarına dair bir bölüm koyarak - Uzun Hasan seferi sırasında, zafer günü bitmiş olduğundan "Risalat al - Fatihe" adıyla Fatih`e sunmuştur.
Ali Kuşçu`nun Zic-i Uluğ Bey`in; eserine yazdığı açıklamasında başka değerli birçok eserler için yazdığı açıklamalar vardır. Eserlerinin çoğunluğu kütüphanelerimizde mevcuttur.
Ali Kuşçu 16 Aralık 1474`de vefat ederek, Eyüp türbesi civarına defnedilmiştir.
|  anasayfa   |  sayfa başı  |   geri  |