Oluşumu: Toprak ana maddelerinin birikmesi, kayaların ufalanmasını izleyerek yavaş yavaş meydana gelir ve bu birikim işlemi süreklidir. Kayaların parçalanması, toprak ana materyalini sağlar. Kayalar havanın (güneş ışınları, yağmurlardan ve rüzgarlar) etkisiyle yavaş yavaş parçalanırlar. Isınma ve soğuma, donma ve çözülme, ıslanma ve kuruma kaya strüktürünü zayıflatır. Kayalarda bulunan mineraller içeri giren su ve hava ile birleşirler. Bu hal kaya strüktürünün daha da zayıflamasıyla sonuçlanır. Nihayet kaya küçük parçalara bölünür ve ayrışır. İşte bunlar toprağın ana materyalini oluştururlar. Ana materyal yine hava etkisiyle parçalanarak toprağı meydana getirir. Organik maddeler en fazla üst katmanlarda birikirler. Kil ve çeşitli oksitler yüzünden aşağı inerek alt katmanlarında toplanırlar.
Toprak oluşumunda başlıca beş faktörün etkisi vardır. Bunlar, iklim, canlı organizmalar, ana kayalar, topografik durum ve zamandır. Sıcaklıkla yağmur kayalarının parçalanma ve minerallerin ayrışma derecesini yıkanmaları ve birikmeleri etkilerler. Böylece iklim toprak ana materyalinin birikmesinde ve horizonların farklılaşmasında önemli rol oynar. İklimin bu etkisi dolayısıyla iklim ve toprak bölgeleri arasında yakın ilişkisi bulunmaktadır. Bitkiler, hayvanlar, böcekler, bakteriler, mantarlar ve benzeri yaşayan organizmalar horizonların farklılaşmasında daha çok, toprak ana maddelerinin birikiminde daha az etkili olurlar.
Toprak oluşumunda ana kaya pasif bir faktör sayılır. Bunun toprak ana materyalinin oluşumu için havanın etkisine uğraması gerekir. Değişikliğin türü ve hızı üzerinde kayanın karakteri etki yapar. Saf kuvarzit havadan pek az etkilenir. Diğer materyaller havanın etkisine daha az dayanıklıdırlar. Kayaların birleşimi ile strüktürünün ayrışma derecesi ve ürünleri üzerinde büyük etkisi vardır.
Toprak oluşumu için zamana da ihtiyaç vardır. Örneğin kireç taşının toprağa dönüşümü çok uzun bir zamanda olur. Toprak ana materyalinin birikimi için horizonların farklılaşmasından daha fazla zaman ister.
Yararlanılan Kaynak: Yeni Tarım Kılavuzu
|  anasayfa   |  sayfa başı  |   geri  |