(? - 1429) Matematik ve astronomi alimidir. Maveraünnehir bölgesinde Kaş şehrinde dünyaya gelmiştir. Tam adı Gıyasüddin Cemşid bin Mesud bin Mahmud el Tabib el Kaşi`dir. "El - Kaşi" adıyla da tanınmıştır. Nasireddin Tusi`nin Zici İlhani`sini düzeltmek için yazdığı Zici Hakani`nin önsözünden anlaşılıyor ki, Gıyasüddin ilk öğrenimini Kaş`ta yapmıştır. İlmin ilk temel prensiplerini, ön bilgilerini burada alan Gıyasüddin, ilmini arttırmak için Irak`ta uzun yıllar seyahatler yapmıştır. 1416 yıllarında Karakoyunlu Sultan İskender`in hizmetinde bulunduktan sonra Uluğ Bey tarafından Semerkant`a çağırılmıştır. Uluğ Bey tarafından Semerkant rasathanesi müdürlüğüne getirilen Gıyasüddin, ölüm tarihi olan 1429 yılına kadar ilmi çalışmalarını burada sürdürmüştür. Semerkant`da vefat etmiştir.
Kendinden sonra yetişenler arasında "Allame Cemşid" olarak anılan Gıyasüddin, batı ilim dünyasında 17. yüzyıl sonlarına kadar ve 20. yüzyıla kadar dikkatleri üzerine toplayan bir alimdir. Uluğ Bey, ondan "önceki ilimlerin mükemmelleştiricisi, meselelerin çetrefil noktalarının çözücüsü" olarak bahseder. Özellikle matematik alanında batı ilim dünyasının adından söz ettiği Gıyasüddin, matematiğin yanında astronomide de kendini kabul ettiren bir alim olarak karşımıza çıkar.
Devrinde astronomi ve matematik öylesine ileri bir seviyeye ulaşmıştır ki, batı bu seviyeye ancak üç asır sonra, yani 17. yüzyılın sonlarına doğru yetişebilmiştir. Yerli ve yabancı kaynaklar Gıyasüddin`in aritmetikle ondalık kesir sistemini ilk keşfeden olduğu noktasında birleşmektedirler. Gerçekten de o matematik ve astronomi konularında pek çok eser yazmış ve bu şekilde ilmi şahsiyetinin ağırlığını ortaya koymuştur.
Gıyasüddin Cemşid`in eserleri birçok batı diline çevrilmiştir. Bu eserler hakkında çeşitli kitaplar yazılmış, incelemeler yapılmıştır. Dolayısıyla bunlar yıllarca temel başvuru eserleri olarak önemini korumuştur.
Miftahü`ül - Hesap, "Hesap ilminin Anahtarı"; Kendi özel keşiflerini kaydettiği eseridir. Ayrıca bunun Telhis`ül Miftah adı ile de özetini yapmıştır.
"El - Risaletü`l el - Kemaliyye" (Gök cisimlerinin uzaklıklarına dair) Gök cisimleri ve kozmoğrafyaya ait bilgilerden bahseden bir eserdir.
"Risaletü`l - Veter ve El - Ceyb" (Kiriş ve Sinüs risalesi); Kendisinin bulduğu bir derecelik bir yayın sinüsünün özel bir metoda göre hesaplanmasını konu edinen eseridir.
"Ziyci Hakan"; Nasireddin Tusi`nin hazırlamış olduğu Ziyci İlhani adlı esere yazmış olduğu düzeltmelerden bahseder.
"Nüzhetü`l Hadaik"; Gıyasüddin bu eserinde kendisinin icat etmiş olduğu "tabak`ül Manatık" adını verdiği rasat aletinin yapılış ve kullanışından bahseder.
|  anasayfa   |  sayfa başı  |   geri  |