Yüklü ve potansiyelleri farklı olan pozitif ve negatif yüklü iki iletken küre bir telle birleştirildiğinde, (-) yüklü küreden (+) yüklü küreye doğru bir elektron akışı olur. Bu akış, iki kürenin potansiyelleri eşit oluncaya kadar yani küreler arasındaki potansiyel farkı sıfır oluncaya kadar devam eder.
Bu yük akışı, bir sıvının basınç farkından dolayı hareket etmesi ve basınç farkı ortadan kalkınca,sıvının hareketinin durması gibidir.
Elektrik akımının yönü, elektronların hareket yönünün zıddı olarak kabul edilmiştir. Yani akımın yönü (+) yüklü küreden, (-) yüklü küreye doğrudur.
Elektrik akımı, iletken tellerde elektron akımından meydana gelmektedir. Çözeltilerde ise (+) ve (-) yüklü iyonların hareketinden, gazlarda ise hem iyonların hem de elektronların hareketinden oluşur. Örneğin ışıklandırılmış bir neon lambası veya bir flüoresan lambada serbest yükler, pozitif ve negatif iyonlar veya elektronlardır.
UZUN SÜRELİ ELEKTRİK AKIMI NASIL SAĞLANIR?
Sürekli elektrik akımı elde etmek için iletkenin iki ucu arasında sürekli potansiyel farkı (gerilim) meydana getirmek gerekir. Bunu da pil, batarya, akümülatör ve dinamo adını verdiğimiz düzeneklere kısaca “üreteç” diyebiliriz. Üreteçten çekilen elektrik akımının yönü, üretecin (+) kutbundan (-) kutbuna doğrudur.
AKIM ŞİDDETİ
Bir iletkenin kesitinden birim zamanda geçen yük miktarına “akım şiddeti” denir. Akım şiddeti “i” veya “I” harfiyle gösterilir. Bir iletkenin kesitinden t saniyede geçen yük miktarı q ise, akım şiddeti,
İ = q / t
geçen yük ise,
q = i x t
bağlantısıyla bulunur. Burada,
q: Coulomb,
t: saniye
olarak alınırsa, akım şiddeti birimi; coulomb/saniye=amper olarak ifade edilir.
Akım şiddeti ”ampermetre” denilen aletle ölçülür. Ampermetre devreye seri bağlanır. Ampermetrenin bağlandığı koldan geçen akımı etkilememesi için iç direnci çok küçük yani sıfıra yakın seçilir. Hatta sıfır kabul edilir. ÖRNEK: Bir iletken telin kesitinden 3 dakikada
3600 coulomb yük geçiyorsa, telden geçen akım şiddeti kaç amperdir? ÇÖZÜM: yük, akım şiddeti ve zaman arasındaki ilişki; q=t x i `dir.
3 dakika = 3 x 60 = 180 saniyedir.
3600 = i x 180
i = 20 amper olur.
DİRENÇ
Elektrik akımına karşı gösterilen zorluğa “direnç” denir. Direnç “R” ile gösterilir. Birimi ohm`dur.
1 ohm: Uçları arasında 1 voltluk potansiyel farkı uygulandığı zaman, 1 amperlik akım geçiren iletkenin direncidir.
BİR İLETKENİN DİRENCİ;
1-) İletkenin cinsine (öz direncine) bağlı olup, doğru orantılıdır.
2-) İletkenin uzunluğu ile doğru orantılıdır.
3-) İletkenin kesit alanı ile ters orantılıdır.
4-) Sıcaklıkla maddenin cinsine göre, doğru yada ters orantılı olarak değişir.

Potansiyel Farkı
Üzerinden akım geçen bir iletkenin iki uç noktasının potansiyeli aynı değildir. Çünkü elektronlar bir iletkenin bir ucundan diğer ucuna giderken enerji kaybederler. Dolayısıyla telin uç kısımlarında birim yük başına düşen enerjiler yani potansiyeller farklı olur. Bu iki uç arasındaki potansiyellerin farkına “potansiyel farkı” denir. Akımın oluşması için bu
potansiyel farkının mutlaka olması gerekir. Üretecin pozitif kutbu yüksek potansiyel, negatif kutbu ise alçak potansiyeldir. Akım yüksek potansiyelden alçak potansiyele doğru akar. Potansiyel farkı yerine,gerilim ve voltaj isimleri de kullanılabilir.
Potansiyel farkı “voltmetre” denilen aletle ölçülür. Voltmetre iletkenin uçları arasına paralel olarak bağlanır.
Voltmetrenin, bir iletkenin uçları arasındaki gerçek potansiyel farkını gösterebilmesi için akımın tamamının bu iletkenden geçmesi gerekir.
Yani voltmetrenin üzerinden akım geçmemelidir. Bundan dolayı voltmetrenin iç direnci çok büyük tutulur. Hatta iç direnci iletkenin direncinin yanında sonsuz kabul edilir.
OHM KANUNU
Bu kanun, potansiyel farkı, akım şiddeti ve direnç arasındaki bağıntıyı belirtir. Bir iletkenin uçları arasındaki potansiyel farkının, iletkenden geçen akım şiddetine oranı sabittir. Bu sabit ise iletkenin direncine eşittir.
|  anasayfa   |  sayfa başı  |   geri  |