Orman eko sistemi, ağaçlarla birlikte diğer bitkiler, hayvanlar, toprak organizmaları gibi canlı varlıklarla hava, su, toprak, ışık gibi cansız varlıkların aralarında son derece sıkı ve karmaşık ilişkiler ve etkileşim ağı kurarak oluşturdukları bir doğal sistemdir.
Peki “eko sistem” ve “ekolojik işlevler” gibi çoğu insana yabancı gelen kavramlar ne anlama gelir? Bunun için ilk önce ormanın ekolojik fonksiyonları tanımamızda fayda vardır; Ormanın ekolojik işlev ve fonksiyonları, birlikte oluşturulan sistemin tüm öğelerinin karşılıklı etkileşim ve ilişkilerinden doğar. Bunlar çok çeşitli olup, bütün canlılar için yaşamsal düzeyde önemlidir. Bunlardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz: Fotosentez ile oksijen üretimi, karbondioksit tüketimi, erozyon ve sel afetlerini engelleme, iklimi düzenleme, global ısınmayı önleme, yağışları artırma, rüzgar ve gürültü şiddetini azaltma, insanların dinlenmesini ve sağlığını kazanmasını sağlama, kirli havayı süzme vb. Aslında ormanın bütün bu işlevsel ekonomik değerlerini görmezden gele insanoğlu, yalnızca “Odun hammaddesinin 6000`den fazla kullanım alanı vardır.” şeklinde, ormanın değerini sadece odun hammaddesiyle özdeşleştirmiştir. Hatta ormanı tanıtmak için yazılan şiirlerde bile, sadece odun hammaddesi temel tanıtım malzemesi olarak kullanıldı:
“Kapının eşiği, çocuğunun beşiği
Ununun eleği, ninenin değneği
Arabanın oku, tekerinin topu
Kağıdının hamuru, mezarının tabutu
Hep ağaçtandır, ağaçtan...”
İşte bu sözler de “orman” kavramının tam olarak tanınmadığının belirgin kanıtıdır . Eğer ormanların “fotosentez fabrikaları” 45 dakikalık grev yaparsa, canlıların çoğu ölür. Açıklayalım: Bir hektarlık iğne yapraklı bir ormanın tepe çatısında 4 milyardan çok iğne yaprak bulunur. Bunların her biri atmosferden karbondioksit ve ışık alır, atmosfere oksijen verir. Böylece ormanlar, tüm karada yetişen bitkilerin bir yılda ürettiği oksijenin %0.6`sını üretir O nedenle her iğne yaprak bir fotosentez fabrikası sayılabilir. Bunlar özel bir grev, ”Fizyolojik Grev” yaparlarsa oksijen üretimi durur. Bu, bir anlamda yaşamın büyük çapta durması anlamına gelir.
Ormanı meydana getiren ve yukarıda belirtilen bu öğelerin hepsinin, yaşam beraberliğinin sürdürülmesi için ayrı ayrı görevleri vardır. Ancak orman varlığı, uzun süre bu şekilde algılanamadığı için sadece odun hammaddesi üreten doğal bir kaynak olarak değerlendirilmiştir. O nedenle de, binlerce öğesi olan bu sistemde sadece ağaçlar seyrekleşince veya nitelikleri bozulunca ya da tamamen kesilerek yok edilince `ağaç gitti orman bitti` zihniyetiyle milyonlarca hektar eko sistemlerine veya yerleşim yerlerine dönüştürmek üzere orman rejimi dışına çıkarılması suretiyle yasalara dayanarak orman alanları sürekli dağıtılmıştır. Eğer orman yukarıda açıklandığı gibi gelişi güzel yan yana gelmiş ağaç topluluğu olarak değerlendirilmeseydi ağaçların bu sistemin sadece bir öğesi olduğunun bilincine varılsaydı ormanları azaltan yasal dayanakların birçoğu ortadan kalkmış olurdu. Söz konusu yasal dayanaklarda orman şu şekilde tanımlanmaktadır: “Tabii olarak yetişen veya emekle yetiştirilen ağaç ve ağaççık toplulukları yerleriyle birlikte orman sayılır.”
Ormanların ülke ekonomilerine sağladıkları faydalar odun hammaddesi, yan orman ürünleri ve bu ürünlerin doğurduğu istihdam imkanların yanı sıra, büyük katma değerler oluşturmaktadır. Ormanların ekonomik değerleri ötesindeki daha önemli yararları ise, ekolojik dengede; iklimlere, yer altı ve yerüstü su rejimine, erozyonun önlenmesine, yaban hayatın korunmasına ve hava kirliliğinin azalmasına ve toplum sağlığına
sağladığı faydalar, bu kaynağın önemini büyük ölçüde arttırmaktadır.
Bunun yanında ormanlarının para olarak değeri, çevre sorunları ortaya çıktıktan sonra özel yöntemlerle hesaplanmaya başladı. İşte birkaç örnek:
*Dünya üzerindeki yalnız Tropikal Ormanların dünya iklimini düzenleme yoluyla ürettiği ekolojik işlevsel değerinin 3.7 trilyon Amerikan Doları olduğu hesaplanmıştır.
*Dünyadaki ormanların toprak erozyonunu önleyerek, barajların toprakla dolmasını önlediği bilinmektedir. Ormanların bu yolla dünya barajlarına kazandığı ve kullanma suyu miktarı yıllık olarak 6 milyar dolardır.
*Bir ağacın 100 yıllık ömrü boyunca ürettiği ekolojik işlevlerin parasal değerinin 500000 DM olduğu hesaplanmıştır
Kısacası ORMAN:
-Altı bin kullanım yeri olan odun hammaddesinin, dolayısıyla altı bin firmanın kazanç ve iş kaynağıdır.
-Yenilenebilir enerji kaynaklarının en zenginidir.
-Vatan topraklarının bekçisi, erozyonun baş düşmanıdır.
-Yeşil ciğerli devlerin sempatik ordusu, dünya üzerindeki oksijen üreten firmaların en büyüğüdür.
-İklimin düzenleyicisi, su ekonomisinin regülatörüdür.
-Doğa tarihi müzesi, doğal meteoroloji bültenidir.
-Biyolojik çeşitliliğin ve gen kaynaklarının eşi bulunmaz yaşam mekanıdır.
|  anasayfa   |  sayfa başı  |   geri  |