Dursun Murat Özden

Bilgilik / İpucu

Dursun Murat Özden

    Kategori: EDEBİYAT
    Konu: Halide Edip


1884 yılında İstanbul`da dünyaya gelmiştir. Üsküdar Amerikan Kız Koleji`nde okumuş, ayrıca evinde dönemin ünlü kişilerinden özel ders almıştır. Adıvar, okulu bitirdikten sonra, özel öğretmeni Salih Zeki ile evlenmiş (1901), bu evlilikten iki çocuğu olmuştur.

Gazetelerde çıkan yazıları dindar çevrelerin hoşuna gitmeyen Halide Edip 31 Mart olayları sırasında adının "kara listeye" alındığını öğrenince Mısır`a kaçmış (1909), oradan İngiltere`ye geçmiştir. Olayların durulmasından sonra ertesi yıl Istanbul`a dönen Halide Edip, ikinci bir kadınla evlenmek isteyen eşi Salih Zeki`den çok kadınla evlenmeye karşı olduğu için ayrılmıştır (1910).

Darülmuallimat (Kız Öğretmen Okulu) ve Kız İdadisinde pedagoji ve tarih öğretmenliği, Vakıf Kız okulları müfettişliği gibi görevlerde bulunan Halide Edip, o dönemin gözde düşünce ve siyaset akımlarından Türkçülük ve Turancılıkla ilgilenmiştir. Bu sırada Cemal Paşa`nın çağrısı üzerine Suriye`ye giderek (1916) Beyrut, Lübnan ve Şam`da kız okulları genel müfettişliği yapmış, birkaç kız okulu açmış, Aintoura Darülteytami`yi yönetmiş ve ertesi yıl doktor Adnan Adıvar ile evlenmiştir (1917).

İstanbul`a döndükten sonra Halide Edip Darülfunun`da (İstanbul Üniversitesi) Batı edebiyatı okutmuş (1918-1919), Yunanlıların İzmir`e girmesi üzerine ünlü Fatih Sultanahmet Mitinglerinde konuşarak işgali kınamış, İstanbul işgal edilince de eşi ile birlikte Ankara`ya kaçmıştır. Kurtuluş Savaşı yıllarında onbaşı, çavuş ve başçavuş rütbeleriyle ordu emrinde çalışan Halide Edip, hem mandacılığı savunmasından hem de Cumhuriyet`in ilanından sonra desteklediği Terakkiperver Fırka, Atatürk tarafından hoş karşılanmayınca Türkiye`den ayrılarak 15 yıl kadar yabancı ülkelerde (Fransa, İngiltere, Amerika) yaşamıştır (1923-1939). Amerika`ya ikinci gidişinde Kolombiya Üniversitesi`nde misafir profesör olarak "Çağdaş Türk Düşünce ve Edebiyatı" dersleri okutmuştur. Daha sonra aldığı çağrı üzerine Delhi İslam Üniversitesi`nde misafir profesör olan Halide Edip Kalküta, Benares, Haydarabat, Aligar, Lahor ve Peşaver Üniversitelerinde konferanslar vermiştir.

Atatürk`ün ölümünden sonra Türkiye`ye dönen Halide Edip Adıvar, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi`nde İngiliz dili ve edebiyatı profesörü olmuş (1940-1950), bir ara Demokrat Parti listesinden bağımsız İzmir milletvekili seçilmiş (1950-1954), sonra yeniden üniversiteye dönmüştür. Halide Edip 9 Ocak 1964 tarihinde İstanbul`da ölmüştür.

Eserleri: Harap Mabetler (1910), Dağa Çıkan Kurt (1922), Seviye Talip (1910), Raik`in Annesi (1910), Handan Yapıtları (1912), Yeni Turan (1913), Mev`ud Hüküm (1917), Son Eseri (1919), Ateşten Gömlek (1922), Kalp Ağrısı (1924), Vurun Kahpeye (1926), Zeyno`nun Oğlu (1928), Sinekli Bakkal (1936), Yol Palas Cinayeti (1937), Tatarcık (1939), Sonsuz Panayır (1946), Döner Ayna (1954), Akile Hanım Sokağı (1958), Hayat Parçaları (1963), Cıbıl Kız (1957), Kızıl Hançerler (1964), Sevda Sokağı (1959), Çaresaz (1959), Kerim Usta`nın Oğlu, İngiliz Edebiyatı Tarihi (1940-49), Türkiye`de Şark, Garp ve Amerikan Tesirleri (1955), Türk`ün Ateşle İmtihanı (1962), Mor Salkımlı Ev (1963)
Oyunları: Kenan Çobanları (1918), Maske ve Ruh (1945)
|  anasayfa   |  sayfa başı  |   geri  |