Siyasi tarihimizde Jöntürkler olarak bilinen ve aralarında Bursa Maarif Müdür Ahmet rıza, Dr. Abdullah Cevdet, Dr. Akil Muhtar, Dr. İbrahim Temo, İshak Sükuti ve Tunalı Hilmi gibi gençlerin 1889`da kurdukları ve kullandığı değişik adlardan sonra ittihad ve Terrakki adında karar kılan gizli bir siyasi dernek, II.Abdülhamit tarafından 1878`de engellenen meşrutiyet rejimini yeniden yerleştirmek gayesi ile çalışmaya başladı. Yurt içinde barınmayınca da çalışmalarını yurt dışına taşıdı. Paris, Cenevre, Kahire gibi şehirlerde şubeler açtı, gazeteler çıkardı. Bunların en tanınmışları Meşveret, Şüra-i Ümmet, İctihad, Osmanlı, Türk gibi isimler taşımakta idiler. Ancak cemiyet, yurtla da temasını kesmeyerek, hükümetin kontrolünden nispeten uzak olan bazı Balkan şehirlerinde de şubeler açtı. Zamanla, II. Abdülhamit istibdatına duyulan tepki büyümekte idi. Bu tepki sonucunda Selanik`te Bursalı Tahir, Mehmet Talat, Mithat Şükrü, Ömer Naci ve Kazım Nami gibi bazı gençler tarafından 1906`da Osmanlı Hürriyet Cemiyeti isimli ve yine gizli bir siyasi cemiyet daha kuruldu. Bir yıl sonra İttihad ve Terraki Cemiyeti`ne katılan bu dernek de bölgede çok yoğun br çalışma içinde idi. Hürriyet mücadelesi, yavaş yavaş, Balkanlardaki askeri birlikler arasında hızla yayılmıştır. Genç subaylardan birçok katılmalar oldu. Sonradan ``Hürriyet kahramanları`` olarak şöhret kazanacak olan Enver ve Niyazi beylerde bunlar arasında idiler. Ayrıca, "hürriyet taburları" adlı birlikler de kuruldu. II.Abdülhamidin mukabil askeri tedbirleri fayda vermedi. Hürriyet mücadelesi Rumeli`de halka da yayılınca ve Selanik, Manastır gibi büyük şehirlerden başlayan ayaklanmalar başka şehirlerde yayılıp hürriyet rejimi ilan edilince, padişah da, bu fi`li durumu resmen kabul ederek "otuz yıl önce yürürlükten kaldırdığı ilk Türk Anayasası`nı yeniden yürülüğe koymayı, hemen seçime gidilerek Meclis-i Meb`usan`ın tekrar açılmasını" emretmek zorunda kaldı (23 temmuz 1908).
|  anasayfa   |  sayfa başı  |   geri  |