|
Popüler kültür, kitle kültürünün somut şekillerinden biridir. Kitle kültürü tekelci kapitalizmin hem mal hem de imajlar satışını yapan, uluslararası pazarın değişmelerine ve ihtiyaçlarına göre biçimlenip değişen, önceden - yapılmış, önceden kesilip biçilmiş, paketlenip sunulmuş bir kültürdür. Kapitalizmin kendi için üretirken ve gasp ederken, bu amaçla, kitleleri ücretli köle olarak kullanarak “kitleler için” yaptığı üretim ve bu üretimle gelen “yaşamı yapma yoludur”. Bu anlamda, popüler kültür pazar tarafından pazarda tüketim için “sipariş edilen, ısmarlama” kitle kültüründe, en popüler ürünleri ve tüketimleri anlatır. Popüler kültürde, son zamanların en popülerleri¸ siyasal ve ekonomik yönetim alanında, örneğin özelleştirme, demokratikleştirme, post-modernlik ve deregulasyondur. Bu tür popülerlik kalıcılık ve süreklilik arayan bir karaktere sahiptir. Popüler kültürde, aynı zamanda, sürekli kalıcılıkla değil, sürekli değişimle süreklilik aranır. Popüler kültür kullanım ve tüketim kültürüdür: Kullanım ve tüketim popülerin üretiminin ilk safhasından son kullanım safhasına kadar her safhada vardır. Popülerin yaratılmasında, diğer popülerler kullanılır. Sosyal, kültürel ve ekonomik çöküntülerin yaşandığı dönemlerde gemilerinin batmaya başladığını hissedenler, “sanatı” denize atmaya çalışmakta ya da allayıp - pullayıp popülist sanatı yaratma yoluna gitmektedirler. Böyle olunca da, sanatın ve sanatçının ne`liği tartışma konusu olabiliyor. Bir taraf, sanatın özgür doğasına özüne kesinlikle ters düşen bir tutumla resmi memur kimlikli sanatçılığı ve resmi sanatı geçerli sayarken, bir başka taraf da doğal olarak halkın sanatçısı olmayı geçerli sayabiliyor. Oysa, sınıf çatışmalarının ve çarpıklıkların yaşandığı toplumunu ülkesini, hatta çağını sorgulayamayan, değiştiremeyen, toplumsal ayrımları ortadan kaldıramayan, onlara evrensel insan bütünlüğü kazandıramayan, aydınlatmaya değil de büyülemeye çalışan sanat ve sanatçı ise çürüyor, çürütüyor. Popüler kültürde ortaya konan müzikler formsuz, armonisiz ve standarttır, genellikle birbirinin öykünmesidir ve tempoya dayalıdır. Giysiden müziğe, edebiyata, resime, yemeğe varıncaya kadar insanlar tek tip yaşam biçimi sürdürmektedirler. Sosyal, kültürel ve ekonomik olumsuzlukları değiştirmeden gidermeden, mevcut olanı paylaşmadan başkaları adına yapılan her “yüksek kültür” ve ”sanat” ısrarı, bunlara sahip olmadığı düşünülen kitleleri dışlamaktan, kendi açmazlarına, çaresizliğine ve yalnızlığa mahkum etmekten öteye gidememektedir. Modern dönem öncesi de, yüksek - alçak sanat ayırımı vardı; örneğin Aristoteles’de. Ancak, Aristotelesin ayırımı ile Modernizmle birlikte gelen ayırım arasındaki fark şu; Modern çağda tüketici bir Pazar soyutlaması; halbuki Aristoteles’de yüksek ve alçak sanat arasındaki ayırım vatandaş ve kölelerin, yani farklı sınıfların sanatlarının ayırımına dayanıyor. Bu anlamda Aristoteles, sanatı, içerik ve etki bağlamından ayırmıyor. Yani “sanat” diye evrensel bir kavram yok, “sanatlar” var. Böylece “sanat” `a karşıt bir kavram, yani modern çağda ortaya çıktığı gibi bir “kitle kültürü” kavramı yoktur. Modern sanatın yaygın imajı, pazarın kışkırtmalarıyla kendi sezgileri arasında duran sanatçı imajıdır. Sanatçı bu dünyayı “evi” olarak görmeyen ve kendine yepyeni estetik bir dünya kurabilen, bu dünyadan sıyrılabilen insandır. Sanatsal biçim gündelik hayata karşı çıkar ve gerçekliği yok ederek, kendisi gerçek olur. Sanat yapıtının kendini gündelik hayattan ayırmasının en büyük kanıtı, sanat eseri ve yapıntı ayrımında ortaya çıkar. Böylece yalnız modern çağda, yüksek sanat ve endüstrileşmiş alçak sanat, ya da kitle üretimine yönelik kültür karşı karşıya geliyorlar. Yüksek sanat ve popüler kültürü. Her iki kavramın da burjuva döneminin bir ürünü; birbirlerinden, kültür endüstrisinin ve kitle kültürünün oluşmasına dayanan aynı mekanizmaya “hayır” ya da “evet” demeleriyle farklılaşıyor. Evrensel sanat kavrami, toplumsal ütopyalar dünyasına ait sayılır ve sanatın hayatı kabul etmeyen tavrında, radikal bir eleştiri ve ütopik bir standart bulunuyor.
| anasayfa
| sayfa başı |
geri |
|