Taşların yüzeye çıkmış bölümleri suyun, havanın ya da her ikisinin etkisi altındadır. Havadaki sıcaklık değişiklikleri ve suyun etkisi sonucunda çatlayan taşlar; parçalanır, dağılır
ve çözünür. Bu süreçlerin hepsine birden taşların çözülmesi ya da ufalanması denir.
Taşların ufalanması; mekanik, kimyasal ve biyolojik olmak üzere üç ayrı biçimde gerçekleşir.
A-)MEKANİK(FİZİKSEL)ÇÖZÜNME
Sıcaklığın ve nemin etki ettiği bir çözünmedir.
Gündüzleri sıcaklığın etkisiyle genleşen kayalar, geceleri havanın soğumasıyla büzülür. Bu durumun sürekli yinelenmesiyle taşlarda parçalanmalar ve çatlamalar meydana gelir. Yarı nemli bölgelerde çatlaklara dolan sular donar ve parçalanma hızlanır.
B-)KİMYASAL ÇÖZÜNME
Taşlar suyla temas edince az yada çok çözünmeye uğrar. Bazı oluşumlar suyun çözme gücünü arttırır. Örneğin havadaki karbondioksit ya da canlı atıkları suda çözünecek olursa karbonik asitli ya da biyolojik asitli sular oluşur.
Kimyasal ufalanmada asıl etmen, su ve sıcaklık olduğu için bu çözülme şekli daha çok nemli ve ılık yörelerde görülür. Kimyasal çözünme sonucu taşların hem kimyasal hem de fiziksel özellikleri değişir.
C-)BİYOLOJİK ÇÖZÜNME
Bitkilerin yol açtığı çözünme şeklidir. Bitki kökleri ve gövdeleri büyüme sırasında kaya ve çatlaklarını zorlayıp parçalanmalarına neden olur. Yine, bitki kökleri beslene bilmek için salgıladıkları öz suları ile kayaların kimyasal ufalanmaya uğramasına yol açar.
|  anasayfa   |  sayfa başı  |   geri  |