İstanbul’un sahip olduğu doğal semboller başka hiçbir kente nasip olmayacak kadar çoktur. Boğaz gibi bir doğa harikasının bir uzantısı olan HALİÇ, bunlardan birisidir. Yüzyılladır İstanbul’u biçimlendirmiş olan haliç, son yıllarda bir takım yanlış uygulamaların kurbanı olmuş ve onlar tarafından biçimlendirilmiştir. Kentin eşsiz bir incisi olan Haliç, yıllar önce yapılan yanlış planlar sonucu bir endüstri merkezi olmuş; bu durum Haliç’in endüstri atıklarıyla kirlenmesine neden olmuştur. Böylece yılların atığı, Haliç diplerinde birikmiş, zamanla bölgenin endüstri merkezi olmaktan çıkarılması bile Haliç’in kurtuluşuna yetmemiştir; çünkü haliç çoktan atıklarla ve balçıklarla dolmuştu. Böylece, Haliç,
bu kez de İstanbul’u ve İstanbulluyu olumsuz bir biçimde etkilemeye başlamıştır. Haliç yıllarca çevre sağlığını tehdit eder boyutta kalmış, rehabilitasyonu için hiçbir çalışma yapılmamıştır. Düne kadar bölgede yapılan çalışmalar sadece Haliç çevresinin peyzajına ilişkindi. Haliç için inşa edildiği söylenen kolektörler çamurla dolup tıkanmıştı.
27 Mart 1994 sonrasında Haliç konusunda İstanbul Büyük Şehir Belediyesi yönetimi bir süre sessiz kalmayı tercih etmişti. Çünkü, bilimsel araştırmalar yapılmaksızın Haliç için nelerin yapılacağı bilinemezdi. Bir süre sonra Haliç’in eski muhteşem günlerine geri dönmesi için üniversitelere yaptırılan bilimsel araştırmaların sonuçları açıklandı.
Bilimsel araştırmalar Haliç’in rehabilite edilebileceğini gösteriyordu ve bu rehabilitasyon dünyanın başka ülkelerinde benzer şekilde uygulanmıştı. Ancak dünya genelinde uygulanan çalışmalar, Haliç gibi çok büyük ve derin bir alanda değil, çok küçük çaplı alanlarda gerçekleştirilmişti.
Bilimsel araştırmalar bir ana ilkeyi ortaya koyuyordu: Haliç’e gelen kirleticiler öncelikli olarak önlenmeliydi. Yani Haliç’e gelen Çevreden gelen atık-su, çöp gibi kirleticilerin gelmesi engellenmeliydi. Onunda tek bir yöntemi vardı. O da Haliç’e akan derelerin ıslahı.
Bu noktada İSKİ projeler hazırlamaya başladı. Haliç’e akan Kağıthane, Alibeyköy ve Küçükköy Dereleri öncelikle ıslah edilmeye başlandı. Diğer yandan, farklı alanlardan Haliç’e gelen kirleticilerin arındırılması ve kirletici akışının engellenmesi amacıyla kolektör yapım çalışmaları başladı. Bu amaçla Kuzey ve Güney Haliç projeleri için ilk start verildi. İSKİ’nın yaptığı bu çalışmalar hızla ilerlerken İstanbul Büyük Şehir Belediyesi de dip çamurunun Haliç’ten çıkartılması için çalışmalar başladı. Haliç’te mevcut çamurun taranması, nakli ve çevre düzenlemesinin yapılması gerekiyordu. Bunun için 1997 yılında bir ihale yapıldı ve ihaleyi kazanan firma, Haliç’in rehabilitasyonuna başladı. Ardından Sadabad Mesire koruma ve Geliştirme projesi hazırlandı ve uygulama çalışmaları başlatıldı.
Özetle Haliç’in tarihteki o muhteşem yerini alması için geri sayım başladı ve şu anda gelinen nokta İstanbulluları sevindirecek bir durumdur.
YAPILAN ÇALIŞMALAR
Haliç’e gelen kirleticilerin önlenmesi amacıyla kolektör yapım ve dere ıslah çalışmalarını yürütmektedir. Bu çalışmalar şu şekilde özetlenebilir:
A)Güney Haliç Projesi: Bakırköy, Güngören, Esenler, Bayrampaşa, Küçükköy, Gaziosmanpaşa, Eyüp, Alibeyköy, Zeytinburnu, Fatih, Eminönü gibi Haliç’in güneyinde ve batısında kalan 10 bin hektarlık alanda yaşayan İstanbul’un bugünkü nüfusun dörtte biri olan, üç milyon kişiye kanalizasyon hizmeti götürmek amacıyla gerçekleştirilen Yenikapı Atık su Ön Tasfiye Tesisi’nin kapasitesi artırıldı. Böylece yapılan kolektörde toplanan atık sular, Yenikapı Atık su Ön Tasfiye Tesisi’nden geçirildikten sonra Marmara Denizi’nin dip sularına veriliyor. Güney
Haliç Projesi kapsamında yapılan çalışmalar ise şu birimleri kapsamaktadır:Zeytinburnu Atık su Terfi Merkezi ve Kolektörü Alibey deresi kolektör ve Silahtarağa Atık su Terfi Merkezi, Kağıthane Sağ Sahil Kolektörü tamamlanmıştır. Küçükköy Kolektörü tamamlanma aşamasındadır.

B)Kuzey Haliç Projesi: Haliç’in kuzeyinde kalan ilçelerin atıklarının temizlenmesi amacıyla yürürlüğe konulmuştur. Kuzey Haliç Projesi’nin en büyük adımı olan Kabataş-Balta limanı Tasfiye tesisi Deniz Deşarjı arası kara boru hattı inşaatları, tümüyle tamamlanarak hizmete alınmıştır. Kabataş Balta limanı deniz arası kara
hattı da bu proje kapsamında tamamlanan çalışmalardandır.
C)Dere Islahları:
1-Kağıthane Deresi: Sadabad Cami önüne kadar 40 metre genişliğinde ve Haliç’in su seviyesinde (1,70metre) Su tutulacak şekilde İSKİ tarafından ıslah edilmektedir. Bu sayede, Haliç’teki sandalar, Sadabad Camii önüne kadar gidebilecekler. Bu çalışmadan sonra
camii önünde kod farkı oluşacak, bu kod farkından da şelale olarak faydalanılacak. Kağıthane Deresi’nin Haliç’e yakın kısmında İSKİ ve İstanbul Büyük Şehir Belediyesi ortaklaşa bir ıslah projesi başlatmış ve projeyi tamamlamıştır. Islah edilmesi gereken diğer bölümün çalışmaları ise Dsi’nce yürütülmektedir.
2-Alibeyköy deresi: Kritik noktalarda başlayan ıslah çalışmaları tamamlanmıştır.
3-Küçükköy Deresi: Projesi hazırlanarak ihale edilmiş eve kamulaştırma çalışmaları başlamıştır.
HALİÇ ISLAH PROJESİ
Haliç için uzun yıllardan beri gerekli tedbirler alınamadığından Memba tarafı dolmuş, Valide Sultan köprüsü ile Eyüp Sultan Camii arasında Su derinliği yer yer 0,5m.’nin altına düşmüş olup, bu kesimde ve Eyüp Sultan Camii memba tarafında çok sayıda adacıklar oluşmuştur.
Valide Sultan Köprüsü’nden itibaren Haliç belirgin bir şekilde kokmakta, özellikle Eyüp Sultan Camii ve memba tarafında çok keskin ve rahatsız edici koku oluşmaktaydı ve su yüzeyi çamurdan çıkan ayrışma ürünü gazların oluşturduğu kabarcıklarla dolmuş bulunmaktaydı.
Alibey ve Kağıthane derelerinin taban kotları Haliç’in memba kısmındaki taban kotunun altında kalmış, dolayısıyla derelerden sağlıklı bir su akışı olmamakta ve nedenle yağmurlu havalarda
su taşkınları yaşanmaktaydı.
Haliç’in Valide Sultan Köprüsü’nden memba kesimine doğru su derinliği çok azaldığından sandalların dahi seyir etme imkanı kalmamıştı.
Haliç’in koku ve görüntü probleminin giderilmesi, Alibey ve Kağıthane derelerine sağlıklı bir akış sağlanması, deniz araçları ile Boğazdan Alibey ve Kağıthane derelerine kadar ulaşılabilmesinin yanı sıra, Haliç’in rekreasyon ve benzeri faydalı amaçlarla kullanılabilmesi, geçmişteki tarihi ve kültürel özelliğin geri kazandırılması gayesi ile İstanbul Büyük Şehir Belediyesi, 1997 yılında Haliç Islah Projesini uygulamaya koymuştur.
28.11.1996 tarihli ihale kararı almış ve iş 15,000,000.-USD+300,000,000,000.-TL bedelle yabancı ortaklı bir firmaya ihale edilmiştir. İhale sonrası 10.01.1997 Tarihinde işe başlanmıştır ve halen Haliç’in Temizleme çalışmaları tüm hızıyla devam etmektedir. Bugüne kadar projenin %75’i gerçekleştirilmiş bulunmaktadır ve bu çalışmalar neticesinde koku problemi azaldığı gibi bir çok çamur adacığı da kaybolmuştur.
Haliç’in Eyüp-Sütlüce Hattını 5 m’ye ; Eyüp-Sütlüce hattından Sünnet Köprüsü’ne kadar olan bölgenin de 4 m derinliğe kadar çamuru taranmaktadır. Taban çamurunun alınması çamurdan kaynaklanan oksijen sarfiyatını önlemiş; dolayısıyla rahatsız edici kokuların ortaya yayılması da azalmıştır.
Haliç’te su derinliği en az 5 m’ye çıkarıldığından “Üsküdar-Hasköy” şehir hatları seferi tekrar
Eyüp’e kadar uzatılmıştır.
Haliç’te su akışının sağlanması için şu anda Haliç Köprüsünün güneyinde bulunan Eski Galata Köprüsünün (Valide Sultan Köprüsü) Haliç dışına taşınması çalışmaları başlatılmış olup, en kısa sürede de gerçekleştirileceği yetkililer tarafından söylenmektedir.
Haliç projesinin gerçekleşmesi ile küçük yolcu ve yük motorlarının Eyüp iskelesine kadar; daha küçük motor, sandal ve kayıkların da Silahtar ve Alibeyköy-Kağıthane derelerinin ağızlarına kadar gitmeleri mümkün oldu.
Tarama işlemleri için, biri Amerikan biri Hollanda ve diğer ikisi yerli imalat
dört adet kesici kafalı ve emici tarama teknesi ve bir adet Amerikan yapımı auger tip arama teknesi hazırlanmıştır.
Fatih1 Tarama Gemisi, Sütlüce Mezbahanesi önündeki tarama çalışmalarına 23 nisan 1997 günü; Fatih2 Tarama gemisi Haliç Çatal bölgesinde tarama çalışmalarına 9 Haziran günü; Fatih4 Tarama Gemisi Sütlüce-Silahtar arası tarama çalışmalarına 25 Eylül günü; Fatih5 Tarama gemisi Haliç Köprüsü ile Valide Sultan köprüsü arasındaki bölgede tarama çalışmalarına 24 Ekimde başlamıştır.
Tarama gemileri kendi üzerlerindeki 670 hp ve 1000 hp pompalar yardımı ile çıkartılan çamuru hava ile buluşturmadan, çamur boru hattına iletmektedirler. Şu anda, dört adet boru hattı çalıştırılmaktadır ve toplam 4000m³/saatlik taşıma kapasitesine ulaşılmaktadır. Bu kapasite bir saatte 400 kamyonluk çamura eşittir.
PROJERİN KAPSAMLARI VE SON AŞAMALARI
1. GÜNEY HALİÇ PROJESİ
ZEYTİNBURNU ATIK SU TERFİ MERKEZİ VE KOLLEKTÖRLERİ: Güney Haliç projesinin önemli bir halkasını teşkil etmekte olup, Zeytinburnu, Bakırköy, Güngören, Esenler, Bağcılar ve Bahçelievler ilçelerinde toplam 3875 hektarlık geniş bir alanın Atık suları Yenikapı Ön Arıtma Tesisi’ne bağlanarak, ön arıtmadan geçen Atık sular çevreye zarar vermeden Marmara’nın 65 m. Derinliğinde boğazın dip akıntısına verilmiştir. Güney Haliç Projesi kapsamında;
Vatan Caddesi’nde, yağmursuyu ve Atık su kollektörleri olarak değişik çaplarda (1600-2700 mm) 4000 m.
Zeytinburnu Atık su Terfi Merkezi ve kollektörleri inşaatı bünyesinde ise 5470 m. Olmak üzere toplam 9470 m. kolektör döşenmiştir. Zeytinburnu Atık su Terfi Merkezi’nde ise mekanik temizleme ızgarası, 3 adet her biri 1450 litre/sn kapasiteli dalgıç Atık su pompası monte edilmiştir. Zeytinburnu Atık su Terfi Merkezi’nin debisi Qort=27.500 m3/gün olarak bulunmuştur.
ALİBEY DERESİ KOLLEKTÖRLERİ VE SİLAHTARAĞA ATIK SU TERFİ MERKEZİ: Alibey Deresi’nin sağ ve sol sahilindeki bütün Atık suların toplanarak kollektörlerle Silahtarağa’dan terfi edilmek suretiyle Yenikapı Arıtma Tesisi’ne, oradan Marmara ve Boğazın dip akıntısına verilmektedir. Proje kapsamında değişik çaplarda (800-2200 m. Çapları arasında) 8830 m. kolektör döşenmiştir. Silahtarağa Terfi Merkezi’ne ise 1045 lt/sn kapasiteli 4 adet Atık su pompası monte edilmiştir. Atık su terfi merkezinin 1998 yılı için günlük ortalama debisi Qort=18.700 m3/gün olarak bulunmuştur.
KAĞITHANE SAĞ SAHİL ATIK SU KOLLEKTÖRLERİ: Kağıthane Deresi’ne, dolayısıyla Haliç’e sağ sahilden Atık su girişi engellenmiştir. Bu Atık sular Silahtarağa Terfi Merkezi yardımı ile Yenikapı Tesisleri’ne iletilmektedir. Proje kapsamında değişik çaplarda (800 mm-1700 mm arasında) 5256 m. kolektör döşenmiştir.
KÜÇÜKKÖY TÜNELİ VE BAĞLANTI KOLLEKTÖRLERİ: Küçükköy Deresi’nin atık sularının Haliç’i kirleşmemesi için dere yatağına acil su alma yapısı ile 2.200 mm. Çapında bir tünel inşa edilerek kanalizasyon suları Eyüp Tüneli’ne bağlanmıştır.
KÜÇÜKKÖY VE ALİBEYKÖY DERELERİ ISLAH ÇALIŞMALARI: Derelerin etrafı istimlak edilmek suretiyle boşaltılarak açılmaktadır. Böylece her sel baskınında zarar gören vatandaşlarımız kurtarılmıştır. Bu iki derenin sağ ve sol sahili yeşil alanlarla bezenmektedir. Bu şekilde 1 milyon m2’lik yeşil alan kazanılacaktır.
EYÜP ATIK SU ŞEBEKESİ İNŞAATI: Eyüp ilçesinde doğrudan Haliç’e akmakta olan Atık sular fenni Atık su kanalları vasıtasıyla Güney Haliç sistemine bağlanmıştır. 30.000 m. Uzunluğunda kanal döşenmiştir.
UNKAPANI-AYVANSARAY ATIK SU KOLLEKTÖRLERİ: Fatih’in Haliç’e bakan yakasında meskun nüfusun Atık sularını toplayarak tünellere, oradan Yenikapı-Arıtma Tesisi’ne iletecek olan çapları 1000 ila 1400 mm. Arasında değişen 2166 m. Uzunluğundaki boru hattıdır. 18 Haziran 1999’da temeli atılmıştır.
EMİNÖNÜ-UNKAPANI ATIK SU KOLLEKTÖRLERİ: İhale yapılarak inşaat çalışmalarına başlandı.
2. KUZEY HALİÇ PROJESİ
Haliç’in kuzeyindeki Kağıthane, Beyoğlu, Şişli, Beşiktaş, Sarıyer ilçelerinin Atık sularını çeşitli çaplardaki boru hatları ve tünellerle, Balta limanı Tasfiye Tesisi’ne getirilmesi ve burada ön arıtmadan geçirilen suların 1727 mm. Çaplı 2 adet çelik boru ile kıyıdan 350 metre açıkta Boğazın 170 metre derinliğine verilen bir sistemdir.
KAĞITHANE SOL SAHİL KOLLEKTÖRÜ: Atıl olarak duran mevcut 31000 m. Uzunluğundaki 1600-2000 mm. Çaplarındaki Atık su mecraları tamir edilerek ve temizlenerek Kuzey Haliç Kollektörleri’ne bağlanmıştır.
KUZEY HALİÇ KOLLEKTÖR VE TÜNELLERİ: Tophane’den Baltalimanı’na kadar yaklaşık 12 km. uzunluğundaki sahilden, doğrudan İstanbul Boğazı’na akmakta olan Kuzey Haliç Havzası’ndaki Atık suların çevreye zarar vermeden uzaklaştırılması gayesi ile inşa edilmiş olup, değişik çaplarda (2200-3200 mm.) 8834 m. Uzunluğunda tünel açılmıştır.
KABATAŞ-BALTALİMANI TÜNELLERİ: Kuzey Haliç kolektör ve tünellerinden gelen Atık sular, bu bölgeden toplananlarla Beşiktaş’tan başlayarak Baltalimanı’na kadar 3200-3600 mm. İç çaplı toplam 8800 mm. Uzunluğundaki tüneller ile Baltalimanı Ön Arıtma Tesisi’ne iletilmektedir.
BALTALİMANI ÖN ARITMA TESİSİ: Kuzey Haliç Kollektörleri ve Kabataş-Baltalimanı Tünelleri’nden iletilen Atık sular, ön arıtma işlemine tabi tutularak deşarj hattı vasıtasıyla İstanbul Boğazı’nın kıyıdan 350 m. Açıktan ve 70 m. Derinlikten deşarj edilmektedir. Kapasitesi gelecekte genişletilebilecek şekilde projelendirilmiş olup, 20.000 m2’lik alanda kurulmuş ve 1. Kademede ortalama 625.000 m3/gün, (1.5 milyon eşdeğer nüfus), 2. Kademede ise ortalama 1.250.000 m3/gün (3 milyon eşdeğer nüfus) debisindeki evsel Atık suları ön arıtmaya tabi tutabilecek kapasitededir.
Tesisin temeli 1 Eylül 1995 günü atılmış olup, 23 Mart 1997’de işletmeye alınmıştır.
Ayrıca nüfus artışına paralel olarak ihtiyacı karşılamak üzere, ileriki yıllarda kurulması düşünülen 3. Kademe ileri biyolojik arıtma tesisleri için de her türlü ön hazırlık dikkate alınmıştır.
Proje kapsamında, kaba ızgara, terfi merkez, ön arıtma tesisi, idari ve atölye binaları, TEK satış merkezi ve trafo inşaatı yapılmıştır.
BALTALİMANI KARA DEŞARJ HATTI VE BALTALİMANI DERE ISLAHI: Baltalimanı Ön Arıtma Tesisi’nde arıtılan Atık sular, 2200 mm. Çaplı 1200 m. Uzunluğunda ön gerilmeli
betonarme borular ile deşarj odasına aktarılmakta, buradan da 2 adet 200 mm. Çaplı 435 m. Uzunluğunda ön gerilmeli betonarme boru ile deniz deşarj hattına iletilmektedir. Bu proje kapsamında 1260 m. Uzunluğunda Baltalimanı Deresi ıslahı da yapılmıştır.
BALTALİMANI DENİZ DEŞARJI: Ön arıtmadan geçirilerek deniz deşarjına uygun hale getirilen Atık sular kara deşarj hattından 1727 mm. dış çaplı her biri 350 m. Uzunluğunda 2 adet çelik boru ile İstanbul Boğazı’nın 70 m. Derinliğinde deşarj edilmektedir.
VE ÇALIŞMALAR ÜRÜNÜNÜ VERMEYE BAŞLADI....
HALİÇTE YÜZÜLECEK GÜNLER ÇOK YAKIN
Daha birkaç yıl öncesine kadar tamamen ümit kesilen ve doldurularak yeşil hale getirilmesi bile önerilen Haliç, dev yatırımlar ve kararlı çalışmalar ile büyük ölçüde temizlendi. Çevresindeki bir kısmı bitirilen, bir kısmı da devam eden büyük projelerle Haliç, dünya çapında büyük organizasyonların yapılacağı bir kültür merkezi haline gelecek.
Su derinliği yer yer 0,5 metreye düşen ve bir çamur deryası halini alan Haliç’ten 4,5 milyon metreküp çamur, Alibeyköy taş ocaklarına pompalanarak derinlik 5 metreye kadar çıkartıldı. Kollektörlerle atık su girişi önlendi. Sularını Haliç’e veren sanayi tesisleri ve Taşkızak Tersanesi kaldırıldı. Valide köprüsü açıldı. Artık Karadeniz’den gelen taze su, Haliç’teki adalara kadar ulaşıyor. Böylece burası oksijen almaya başladı.
Yapılan çalışmalar sonunda büyük ölçüde temizlenen ve çevreye yayılan kokulardan arınan Haliç’te 24 çeşit balıktan sonra yunuslarda görülmeye başlandı. Kısa bir süre sonra Haliç, tam anlamıyla bir kültür merkezi haline gelecek.
YETKİLİLERİN HALİÇ’in KORUNMASINDAKİ SON ÇALIŞMALARI
İSKİ, Haliç ile alakalı yapılan çalışmaların kalıcı olması için 24 saat mücadele etmektedir. Haliç`i kirleten işyerlerinin Atık su kanal bağlantısı tamamen iptal edilerek suyu kesilmekte, bu işyerleri Zabıta marifetiyle mühürlenmek suretiyle hukuki işlemlerin neticelenmesine kadar faaliyetten men edilmektedir. Bu sebeple Haliç`te bulunan Atık su deşarj noktaları İSKİ tarafından betonlanarak iptal edilmekte, her türlü evsel ve sanayi Atık su girişine engel olunmaktadır.
Haliç`te yapılan yatırımların kalıcı olması, çevre sağlığının korunması, kamu malının zarar görmemesi, arıtma tesislerinin muntazaman çalıştırılıp endüstriyel Atık suların standart deşarj limitlerine aykırı olarak derelere ve kanalizasyona verilmemesi, hiçbir şekilde derelere doğrudan deşarj yapılmaması ile mümkündür.
İSKİ ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığınca teşkil edilen müşterek heyetler marifetiyle haftanın 7 günü 24 saat süreyle tetkik ve denetimler yapılmaktadır. Defaten gidilmesine rağmen bazı firmaların gündüz üretimde olmadıkları, faaliyetlerini gece sürdürdükleri yapılan çalışmalarla tespit edildiğinden gündüz inceleme, tespit ve numune alma işlemleri yapılamamaktadır. Netice olarak büyük iş gücü kaybı ortaya çıkmaktadır. Bu sebeple; 05.06.2001 tarihi itibariyle bölgede 7 gün 24 saat esasına göre gece denetim faaliyetleri başlatılmıştır.
Tetkik ve denetimler esnasında kaçak deşarj yaptığı tespit edilen işyerleri hakkında derhal kanuni işlem yapılarak Cumhuriyet Savcılığı`na suç duyurusunda bulunulacaktır.
|  anasayfa   |  sayfa başı  |   geri  |