TÜBITAK-ODTÜ-BİLTEN’in Yaptığı Türkiye’nin En Geniş Kapsamlı Saha Araştırmalarından Biri Olan BTYKA-2000 (Bilgi Teknolojileri Yaygınlık ve Kullanım Anketi-2000) Çalışmasında Yaklaşık 6000 Hane İncelendi. BTYKA2000 Özel Sektörden Gelen Talepler Göz önüne Alınarak Gerçekleştirildi.
Çalışma, TÜBİTAK/BİLTEN Tarafından 1997’de Gerçekleştirilen Anketle Bir arada Değerlendirildiğinde Türkiye’nin Gelişim Doğrultusunu Gösteriyor.
Anket Sonuçlarının Kamuya Açık Raporu Karar Alıcılar İçin Önemli Bilgiler Veriyor.
Anketin Özel Sektörün ve Kurumların Kullanımına Sunulacak Raporlarıysa Stratejik Planlama ve Pazarlama Birimleri İçin Yaşamsal Bilgiler Sağlıyor.
SONUÇLARA GÖRE,
Kent Nüfusundaki Hanelerin Yarısı En Az Bir Cep Telefonuna Sahip. Yeni GSM İşleticilerinin Pazar Potansiyeli Yüksek.
Bilgisayarlara Hanelerin %12,3’ü Sahipken, Evinde İnternet Abonesi Olanlar %7 Oranında. İnternet Pazar Potansiyelinin Yarısına Ulaşılmış Durumda.
Gelir Dağılımındaki Farklılıklar Nedeniyle, En Alt ve Alt Orta Gelir Grupları İletişim Teknolojilerini Daha Az Kullanabiliyor. Türkiye’nin Coğrafi Bölgeleri Arasında da İletişim Teknolojilerine Sahiplik Açısından Farklılıklar Var.
DİĞER SONUÇLAR
TELEFON VE CEP TELEFONU
Araştırmanın temsil ettiği hanelerin %86,9’u telefon hizmetine sahip. 1997 yılındaki hanelerin %81,8’inde telefon varken, 3 yıl içerisinde bu oran %5,1 arttı.
Araştırma, Türkiye’deki hanelerin %50,2’sinin cep telefonu hizmetine erişebildiğini ortaya koydu. Bu hanelerin %17,8’indeyse iki veya daha fazla cep telefonu olduğu saptandı. Elde edilen veri, 1997 yılındaki verilerle karşılaştırıldığında cep telefonu sahipliğinin hane halkı temelinde %10,1’den %50,2’ye yükseldiğini gösteriyor. Cep telefonu sahipliği, üç yılda 5 kat artmış durumda. Verilere daha yakından bakıldığında, cep telefonu hizmetine erişebilen hanelerin %64,1’inde tek telefon; %25,4’ünde iki cep telefonunun bulunduğu; ikiden fazla cep telefonuna sahip hanelerin ise %10,4 düzeyinde olduğu görülüyor.
Cep telefonu sahipliğinin bölgelere göre dağılımı incelendiğinde, Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nin %29 ile en düşük, Marmara Bölgesi’ninse %61 ile en yüksek yaygınlaşma düzeyinde olduğu ortaya çıktı. Cep telefonu hizmetine erişim açısından, Türkiye ortalamasının altında kalan bölgeler Güneydoğu Anadolu, Doğu Anadolu, Akdeniz ve Ege bölgeleridir. Türkiye ortalamasının üstünde olan bölgelerse İç Anadolu, Karadeniz ve Marmara’dır.
Cep telefonu yaygınlığı bireysel sahiplik temelinde incelendiğinde Türkiye ortalamasında %23,8 düzeyinde bir yaygınlaşma ortaya çıktı.
BİLGİSAYAR SAHİPLİĞİ ARTIYOR
Türkiye’de hanelerde bilgisayar sahiplik oranı %12,3 olarak belirlendi. Hanelerdeki bilgisayar sahiplik oranının 1997 yılında yapılan araştırmada %6,5 olduğu göz önüne alındığında, 3 yıl içerisinde bilgisayar sahiplik oranının yaklaşık olarak 2 kat arttığı görülüyor.
Evde bilgisayar olmamasının nedenleri sorgulandığında, bilgisayarı olmayanların %58,3’ü pahalı olduğu için bilgisayar alamadıklarını, %36,2’si ise ihtiyaç duymadıkları için almadıklarını belirttiler.
Evdeki bilgisayarın kullanım amaçlarının başında İnternet ve e-posta servislerinin kullanımı geliyor. Bilgisayarı olan hanelerin %37’si bilgisayarlarını öncelikli olarak internet erişimi için kullanıyorlar. Kullanım amaçlarında ikinci sırada iş yerinde yarım kalan işlerin tamamlanması ve oyun oynanması geliyor. Bilgisayarı olan hanelerin %20,4’ü bilgisayarlarını öncelikli olarak işyerinde yarım kalan işlerini tamamlamak, %20’si ise öncelikli olarak oyun oynamak amacıyla kullanıyorlar.
Evde bilgisayar sahipliği oranları bölgeler arasında da önemli ölçülerde farklılıklar gösteriyor. Evde bilgisayar sahipliği oranının en yüksek olduğu bölge %16,8’lik oran ile Marmara Bölgesi. Marmara’yı, Karadeniz ve İç Anadolu bölgeleri izliyor. Evlerde bilgisayar sahipliğinin en düşük olduğu bölge %1,2 ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi.
INTERNET
Evinde bilgisayarı olan hanelerin %84,5’i, internet konusunda bilgileri olduğunu belirttiler. Bu hanelerin %15’i internetin ismini duyduğunu ancak bilgisinin olmadığını, %0,4’lük kesim ise daha önceden internet sözcüğünü hiç duymadıklarını söyledi.
Evinde internet bağlantısı olanların oranı %7 olarak belirlendi. Hanelerdeki bilgisayar sahipliği oranının %12,3 olduğu göz önüne alındığında, hanelerdeki bilgisayarların yaklaşık yarısının internet’e bağlı olmadığı ortaya çıkıyor.
Evdeki internet bağlantısının öncelikli olarak hangi amaçla kullanıldığı sorusuna verilen ilk öncelik yanıtlarında, kullanıcıların %23’ü e-posta kullanmak amacıyla, %22,3’ü merak ettiği konularda bilgi edinmek için, %16,5’i ise arkadaşlarıyla “chat” yapmak amacıyla kullandıklarını belirttiler.
TELEVİZYONLAR VE DİĞER TEKNOLOJİLER
Araştırma kapsamında sorgulanan araçlardan, hanelerde en yaygın olarak sahip olunanı televizyon olarak ortaya çıktı. Hanelerin %96,9’unda televizyon bulunuyor.
Şifreli kanallara abonelik oranlarına bakıldığında hanelerin yalnızca %4,2’sinin şifreli kanallara Abone olduğu görüldü.
Sayısal yayıncılığın henüz çok yeni bir hizmet olması nedeniyle, bu hizmeti kullananların oranı %1 ve kablolu televizyonda hanelerin abonelik oranı %10,9.
Araştırmada fa kes, cd-çalar, kaset çalar, dvd, avuç içi bilgisayar ve video sahipliği konusunda da bilgi toplandı. Evinde faks cihazına sahip olanların oranı %1,7, video cihazına sahip olanların oranı %17,1. Müzik dinlemek için hanelerin %75,6’sı kaset çalar kullanırken, %23,6’sı cd çalar kullanıyor. Evinde dvd sahibi olanların oranı %3,2, avuç içi bilgisayar olarak adlandırılan (palm pilot ve benzerleri gibi) araçlara sahip olanların oranı %1,8 düzeyinde saptandı.
İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİNDE GELİR GRUPLARINDA DENGESİZLİK
Sahiplik oranının gelir grupları bazında değişimi incelendiğinde ise en alt gelir grubunda telefon sahiplik oranı %79,3 iken diğer gelir gruplarında bu oranın %90’ın üstünde olduğu ortaya çıktı. Bu dağılım oranları temelinde, sabit telefon hizmetinin hemen tüm gelir grupları için kaçınılmaz bir hizmet olduğu ve düzgün/demokratik dağıldığını söylemek mümkündür. Bu sonuçta 1984’ten sonra izlenen yerel sanayiye dayalı telefon yaygınlaştırma politikalarının etkisi olduğu söylenebilir.
Hanelerde cep telefonu sahipliği gelire göre incelendiğinde, alt gelir grubunda yalnızca %27,4 hanede cep telefonu sahibi bir birey varken, bu oranın üst gelir grubunda %98,1’e ulaştığı anlaşılıyor. Cep telefonu olan hanelerde, cep telefonu sayısı gelire göre incelendiğinde; cep telefonu hizmetine erişebilen alt gelir grubunun %85’inde bir, %10’unda iki ve %5’inde ikiden fazla cep telefonu bulunurken; hizmeti kullanan en üst gelir grubunun %19,5’unun bir, %37,5’unun iki ve %43’ünün ikiden fazla cep telefonu bulunduğu anlaşıldı.
Gelir gruplarına göre bilgisayar sahiplik oranları incelendiğinde, üst gelir grubu içerisinde sahiplik oranı %64,7’ye ulaşırken, aynı oranın alt orta gelir grubunda %8,2’ye, alt gelir grubunda ise %2’ye düştüğü gözlendi. Hanelerdeki internet sahipliğinin gelir gruplarına göre dağılımına bakıldığında, toplamın %2,8’ini oluşturan üst gelir grubunda %51,92 olan sahiplik oranının, üst orta gelir grubunda %27,87’ye düştüğü görüldü. Orta gelir grubundaki hanelerin %12,02’sinde internet bağlantısı varken toplamın %33’ünü oluşturan alt orta gelir grubundaki sahiplik oranı %3,9’a, ve toplamın %42’sini oluşturan alt gelir gruplarındaki sahiplik oranı ise %0,55’e düşüyor.
ARAŞTIRMANIN AMACI
Bilgi Teknolojileri Yaygınlık ve Kullanım Araştırmasının (BTYKA-2000) hedefleri arasında genel anlamda bilgi ve iletişim teknolojilerinin yaygınlığını ve kullanım karakteristiklerini saptamak geliyor. Böylece, Türkiye’nin “bilgi toplumu” politikalarındaki konumunu saptamaya yardımcı olmak ve Bilgi toplumu kavramı ile ilişkisi içinde Türkiye’nin bilgi ve iletişim politikalarının oluşturulmasına veri sağlamak araştırmanın bir diğer önemli boyutunu oluşturuyor. BTYKA-2000 bir kamu kurumu tarafından gerçekleştirilmekle birlikte özel sektör firmalarının stratejik planlama ve pazarlama faaliyetlerinde kullanabilecekleri verileri de içeriyor.
NASIL YAPILDI?
BTYKA-2000 Türkiye’de bilgi ve iletişim araçlarının yaygınlığı, kullanımı ve tüketicilerin tercih önceliklerini saptamak üzere yapılmış bir saha araştırmasıdır. Araştırma tasarım ve uygulaması TÜBITAK-Bilgi Teknolojileri ve Elektronik Enstitüsü (BILTEN) çalışanları ve üniversite öğretim üyelerinden oluşan akademik danışmanların işbirliği ile gerçekleştirildi. BTYKA-2000 sorgulama alanları, örneklen büyüklüğü ve örneklemin temsil yeteneği anlamında Türkiye’de bu konuda gerçekleştirilmiş en kapsamlı saha araştırması olma özelliğini taşımaktadır. DİE’den sağlanan yaklaşık 6000 kişilik örneklen kullanılarak Türkiye’nin kent nüfusunun bütününü temsil etmesi sağlandı. Araştırmanın bir başka özelliği ise 1997 yılında yine BILTEN tarafından gerçekleştirilen Türkiye Ulusal Enformasyon Altyapısı Ana planı (TUENA) kapsamında elde edilen verilerle BTYKA-2000 verilerinin karşılaştırmalı değerlendirilmesidir. Bu anlamda BTYKA-2000 Türkiye’de bilgi ve iletişim teknolojilerinin yaygınlığı ve kullanımı konusunda 1997 yılına göre gelinen noktayı ve genel eğilimleri saptayarak Türkiye’de ilk kez bu alanda zamansal karşılaştırmayı olanaklı kılmasıdır. BTYKA-2000’in tasarım çalışmaları Mayıs 2000 tarihinde başladı ve ilk soru kağıtları Temmuz ayında sahaya çıktı. Araştırmanın veri toplama aşaması Eylül ayı içinde tamamlandı ve veriler saha çalışmasına paralel olarak elektronik ortama aktarıldı.
|  anasayfa   |  sayfa başı  |   geri  |