Harizmi; IX. yy. Türk-İslam Matematik, Astronomi ve Coğrafya alimi. 780 yılında Harizm`de doğduğu kabul edilir. Asıl adı, "Ebu Abdullah Muhammed bin Musa el Harezmi" dir. 850 yılında Bağdat`ta vefat etmiştir. İlme çok hizmeti geçmiştir. Cebir ve Astronomi ilimlerinde kıymetli eserler yazmıştır. Harizmi`nin Ahmed, Muhammed ve Hasan adlı üç çocuğu olup, hepsi de Matematik ilmi üzerinde ciddi çalışmalarıyla tanınır.
Hive bölgesinde bir Türk şehri olan Harizm`den ilim öğrenmek için ilim aleminin merkezi durumundaki Bağdat`a gelerek kıymetli ilim alimlerinden ders aldı ve kendini yetiştirdi. Harizmi, zamanın Abbasi Halifesi Me`mun`dan yardım ve destek gördü. Bağdat`taki Saray Kütüphanesi`nin idaresi kendisine verildi. Ayrıca Bağdat`taki ünlü Beytül Hikme`de vazife alan Harizmi; ilmi çalışmmalar yapabilecek bütün imkanları elde etti. İhtiyaçları Abbasi Halifeliği`nce karşılanan Harizmi, Bağdat`ta ve seyahatlerinde, Matematik, Astronomi ve Coğrafya ilimlerinde kıymetli araştırmalar yaptı.
Doğu ve Batı ilim aleminde Cebir`e yaptığı katkılarla ün yapıp, tanınan Harizmi; bu sahada ilk eser sahibidir. Eserlerinde Avrupa`nın bilmediği "sıfır"ı kullanıp, cebir işlemlerini geometrik düşüncelerle temellendirdi. Harizmi, "Kitab`ül Muhtasar fi Hesab`il Cebri Mukabele" adlı eserinde, "cebir" kelimesini Matematiğe kazandırdı. Cebie ilmini metodik ve sistematik olarak ilk defa ortaya koydu.
Cebir`de bugün de tatbik edilen adına, "kare ve dikdörtgen metodu" denilen geometrik çözüm yolunu kullandı.
Latince`ye çevrilip, Avrupa`da yüzyıllarca faydalanılan, "Kitab`ül Muhtasar fi Hesab`il Cebri Mukabele" `nin Arapça aslıyla Batı dillerine tercümesi Avrupa ve Amerika`da yayınlandı. Eser; bir önsöz, beş bölüm ve bir de ek bölümden meydana geliyordu. Muhteva olarak; birinci ve ikinci dereceden denklemlerin çözüm şekilleri, bilinmeyenleri, çeşitli cebir hesaplamalarını misallerle açıkladıktan sonra; nazari ve tatbiki hesaplama şekilleri, zamanın hükümet işlerine ait hesapların yapılması, kanalların açılması, bina yapımı, esnaf ve tüccar için lüzumlu işaretleri kapsıyordu. İkinci önremli eseri: "Kitab-el Muhtasar fi hisaballindi" isimli kitabıdır. Arapça aslı mevcut olmayan, Cambridge Üniversitesi`nde bulunan ve "Algoritmi de numero indoram" adlı Latince kitaptır. Bugünkü "logaritma" terimi, Harizmi`nin bu eserinde Latice, "algazizmi" olarak geçtiği sanılmaktadır.
|  anasayfa   |  sayfa başı  |   geri  |