Disiplin çocuk eğitiminin bir parçasıdır. İlgi alanı ise davranışı etkili bir şekilde ele almaktır. Bu nedenle disiplin çocuğun gelişiminde önemli bir rol oynar. Disiplinin 3 temel amacı vardır. Bunlar:
1-Sevgi ve güven ilişkisini geliştirmek
2-Benlik değerinin temelini atmak
3-Başkalarını anlayarak ve onların kişiliklerine saygı göstererek model görevini gerçekleştirmek olarak sınırlanabilir.
Disiplin aile içindeki denge ve düzenin oluşturulmasında büyük önem taşır. Ancak disiplin çoğunlukla "cezalandırma" ile eşdeğer zannedilir. Her ne kadar bu kelime kuralcılık anlamına da gelse, disiplin gerçek anlamda çocuğun topluma uyumu üzerine yoğunlaşmakta ve davranışı yönlendirmeyi amaçlamaktır. Disiplin çocuğu istenen davranış alışkanlıklarını öğretmek, kendi kendini yani iç denetimini sağlamaktır. Bu ise dıştan zorlamayla olmaz. Çocuk disipline alıştırılırken, onun gelişimine bağlı sınırlılıklar göz önüne alınmalıdır. Özellikle erken çocukluk yıllarında çocuğun ihtiyacını belirlemek ve davranışın altındaki nedeni bularak davranışın değişimini sağlamak anne baba kadar çocuğu da tatmin eder. Benlik kontrolü ve anne babanın isteklerine cevap verebilme yeteneği zamanla kazanılır. Anne-baba uygun davranışı sergilemesi için çocuğa model oluşturarak, sınırlarını belirleyerek, açıklama yaparak yardımcı olabilir. İstenmeyen davranış karşısında hoşnutsuzluğun belirtilmesi çok zorunlu hallerde cezaya başvurulması beklenir. İstenen davranışı sergilediğindeyse olumlu yüz ifadesi ve övücü sözlerle değerlendirilmesi, çocuğun davranışının şekillendirilmesinde etkili olabilir. Disiplin, tutarlık - esneklik ikilemlerini içerir. Bir yandan çocuğa kurallar tutarlı bir şekilde verilmeli aynı zamanda çocuğa biraz da esneklik payı tanınmalıdır. Örneğin okulöncesi çocuğu kazağını asmayı unutabilir. Böyle durumlarda yetişkin esnek davranabilmeli ve çocuğa kabul -sevgi- dolayısıyla güven ilişkisi sağlanmalıdır. Zor ve şiddet kullanarak davranış yönlendirmeyi amaçlayan anne-baba;
a-Çocuğun kendilerine karşı öfke korku ve kızgınlık içinde olmasına sebep olur.
b-Çocuğa saldırgan olmayı ve sorunları şiddet yoluyla çözmeyi öğretir.
c-Zayıf vicdan ve ahlak gelişimine neden olur.
Çocuğa disiplin bilinci verilirken, istenmeyen bir davranış olduğunda çocuğa ceza yerine başka seçenekler sunulmalıdır. Yetişkinin koyduğu kurallar açık, basit ve yapılabilir olmalıdır. Aynı zamanda çocuk yönlendirilirken tutarlı davranmalı ve olumlu davranışlar övülmelidir. Davranışı yönlendirirken yapılan ilk hata yanlış davranışı görmezden gelme, ikinci hataya ilk çare olarak cezaya başvurmaktır. Eğer çocuk yanılış davranışta bulunuyorsa bir nedeni vardır. Çocuk bunu ifade edecek yaştaysa onu dinlemeli, daha küçükse bu davranışın altındaki nedenler tahmine çalışılmalıdır. Yaramazlık yapan çocuk bir ihtiyacı dile getirmek anne ve babanın dikkatini çekmek için bu davranışı gerçekleştirmektedir. Eğer çocukla iletişim kurulup onu olumsuz davranış konusunda haberdar ettikten sonra da davranış devam ediyorsa, burada anne babaya yönelik bir amaç ya da mesaj vardır. Çocuk ebeveynin hoşlanmadığı davranışla onu cezalandırmaktır. Kabul edilmez bir davranışla karşılaşıldığında onun yerine kabul edilir bir davranışı koymak yerinde olur. Örnek, Cam sürahiyle oynayan çocuğa kızmak ya da saklamak yerine, aynı büyüklükteki plastikle oynamasına izin vermek gibi. Unutulmaması gereken en önemli kural, çocuğa uygulanan disiplini sevgi temeli üzerine inşa etmektir. Sevilen ve kişiliğine saygı duyulan bir çocuk, başkalarını sever ve onlara saygı duyar.
|  anasayfa   |  sayfa başı  |   geri  |