Bugün için yeryüzünde yaşayan binlerce canlı türü bulunmaktadır. Bu türleri ayrı ayrı incelemek ve öğrenmek oldukça zordur. Bu nedenle canlı türleri benzerliklerine göre gruplandırarak incelemek daha kolaydır
Benzerliklerine göre canlılar üç ana gruba ayrılır: Bitkiler, Hayvanlar, Küçük canlılar
Çiçeği olan ve çiçeklenme sonunda tohum veren bitkilere çiçekli veya tohumlu bitkiler denir. Elma ağacı, erik ağacı, gelincik, papatya, tahıllar, fasulye, turp gibi bitkiler çiçekli veya tohumlu bitkilere örnektir.
Eğreltiotu atkuyruğu, karayosunlu, mantar ve algler gibi bazı bitkilerde çiçek ve tohum bulunmaz. Bu tür bitkilere çiçeksiz bitkiler denir.
Algler suda yaşayan çiçeksiz bitkilerdendir. Suyosunları diye
de adlandırılırlar Klorofilli bitkilerdir. Mantarlar , bazıları bir hücreden, bazı çok hücrelerden yapılmış klorofilsiz bitkilerdir.
Eğreltiotu ve atkuyrukları kökü, gövdesi ve yaprağı olup çiçeği bulunmayan klorofilli bitkilerdir. Sporlarla çoğalırlar.
Karayosunları ise kökü olmayan klorofilli, çiçeksiz bitkilerdendir. Bunlar da sporlarla çoğalırlar.
Gövdelerine Göre Bitkiler: Otsu gövdeli, Odunsu Gövdeli
Buğday, arpa, fasulye, nohut, lahana, maydanoz ve çayır otları gibi bitkilerin gövdeleri dayanıksız, ince
ve yeşil renklidir,. Bir mevsimlik
veya bir, iki yıllık olan bu bitkiler tohum verdikten sonra kurur, ölürler. Bu tür bitkilere odunsu gövdeli bitkiler denir.
Yaşadığı ortama Göre Bitkiler: Kara bitkileri, Su Bitkileri,
Karada yaşayan bitkiler iklim şartlarına göre farklıklar göstermişlerdir. Geniş ayalı bitkiler sonbaharda yapraklarını dökerler. Çam gibi iğne yapraklı bitkiler ise sonbaharda yapraklarını dökmezler, 2-3 yılda bir yapraklarını dökerler. Bu nedenle yaz kış yeşil görünürler.
Nemli ve sıcak ortamlarda geniş ayalı ve bol yapraklı bitkiler yaşar. Palmiye, muz, incir, portakal, mandalina,
Limon gibi. Nemli ortamlarda buharlaşmayı kolaylaştırmak için bu gibi bitkiler yaprak ayalarının yüzünü genişletmişlerdir
İğne yapraklı çam ağaçları ise soğuğa dayanıklı olduğu için yüksek, dağlık yerde yetişir.
Kaktüslerin yaprakları su kaybını önlemek için çok ufalmış ve diken şeklini almıştır.
Kavak söğüt, okaliptüs, kamış gibi bitkiler su kenarlarında yetişirler.
Nilüfer, sumercimeği, suyosunu gibi bitkiler tamamen su içinde yaşarlar.
BİTKİLERDEN YARARLANMA ALANLARI
Değişik bitkilerin kök, gövde, yaprak, çiçek, meyve ve tohum gibi kısımlarından değişik alanlarda yararlanırız.
Bazı Bitkiler Bize Yiyecek Sağlar: Soğan, pırasa, sarımsak, marul, lahana gibi bitkilerin yapraklarını sebze ve salata olarak kullanırız.
Turp, havuç, şalgam ve şeker pancarının depo köklerinden yiyecek olarak faydalanırız. Patates ve yerelmasının depo gövdelerinden yiyecek olarak faydalanırız. Tahıllar, insan ve hayvanların başlıca nişastalı besin kaynaklarıdır. Buğday, arpa, çavdar, yulaf, pirinç, mısır gibi bitkilerin tohumlarına tahıl adı verilir.
Baklagiller denilen bitkilerin tohumları proteince zengindir. Baklagiller nohut, fasulye, mercimek, bakla, bezelye gibi bitkilerdir.
Elma, armut, Şeftali, portakal, kavun, karpuz, domatesin meyveleri taze olarak yenir. Meyveler bize madensel madde sağlar.
Fındık, fıstık, ceviz, ayçiçeği gibi bitkilerin tohumlarını çerez olarak yeriz.
Karabiber ve kimyonun tohumları, tarçın bitkisinin kabuğu, zencefil bitkisinin kökü öğütlenerek baharat olarak kullanılır.
Nane, kekik, roka, tere, ve
dereotu bitkilerinin yaprakları iştah açıcı olarak yenir.
Çayın yaprakları, kahve ve kakaonun tohumları, ıhlamurun çiçeği kaynatılarak içecek olarak kullanılır.
Şeker pancarı ve şeker kamışından
şeker elde edilir
Bazı Bitkiler Çevremizi Güzelleştirir: Sardunya , begonya, menekşe, kauçuk, deve tabanı, gül, lale, karanfil, şebboy gibi bazı bitkiler evlerimizi ve bahçelerimizi güzelleştiren süs bitkileridir.
Bazı Bitkilerden Yağ Sağılarız: Zeytinin meyvesinden; pamuk, ayçiçeği, mısır, soya fasulyesi, haşhaş ve susam bitkilerinin tohumlarından yağ elde edilir.
Bazı Bitkiler Giyimimize Yardımcı Olur: Pamuk, keten, kenevir gibi bitkilerden dokuma sanayinde yararlanılır.
Bazı Bitkilerden İlaç Sağlarız: Çeşitli bitkilerin kök, gövde , yaprak, gibi organlarında , sağlığımız için yararlı maddeler bulunur. Eczanelerden satın aldığımız çoğu ilaçların içinde bitkilerden sağladığımız bu maddeler bulunur. Bazı bitkiler doğrudan ev ilacı olarak da kullanılır. Papatya, hatmi ıhlamur, adaçayı gibi bitkilerin çiçek veya yapraklarından ilaç elde edilir.
Antibiyotik adını verdiğimiz bazı ilaçlar küf mantarı ile bakteri adını verdiğimiz çiçeksiz bitkilerden çıkarılır. Penisilin, streptomisin, terramisin bu tip ilaçlardır.
Alkol üretiminde de üzüm, tahıl, patates gibi birçok bitkiden yararlanılır.
Bazı Bitkilerden boya Sağlarız: Eskiden dokunan kilim, kumaş ve halıların boyaları çeşitli yabani bitkilerden sağlanırdı. Şimdi , yine bitkilerden yararlanılarak fabrikalarda yapılan boyalar kullanılmaktadır.
Bazı Bitkilerden Kereste, Kağıt Sağlarız: Ormanlarımızdaki çam, meşe, ceviz, kayın gibi ağaçların odunsu gövdelerinden kapı, pencere, mobilya, yapımında yararlanılır. Kağıt, odundan elde edilen kağıt hamurundan üretilir. İnşaatlarda kullanılan kereste ağaçların gövdelerinden elde edilir. Ayrıca odun, ülkemizde yakacak olarak da kullanılır.
Mantarlar ilaç yapımında kullanılmaktadır. Çeşitli antibiyotikler, steroid hormonlar, bir çok vitaminler mantarlardan elde edilen ilaçlardır.Son zamanlarda mantarlar kanser tedavisinde de kullanılmaya başlanmıştır. Penicillium chrysogenum mantarının ürettiği penisilin antibiyotiği, bakteriyel hastalıkların tedavisinde
kullanılmaktadır.
Doğadaki mantarların zehirli ve zehirsiz cinsleri bulunmaktadır. Bu mantarların ayırt edilememesi sonucu zehirlenmelere çok rastlanmaktadır. Bilinçsizce toplanan zehirli mantarların tüketilmesi insanların ölümüne neden olmaktadır. Bu tehlike kültür mantarlarında görülmez. Bu nedenle kültür mantarlarının tüketilmesi gereklidir.
Kültür mantarları laboratuar koşullarında rahatça yetiştirilebilir. Nemli ve karanlık ortamlarda, gübre ve saman karışımında kolayca yetiştirilen ve zehirlenme tehlikesi olmayan önemli bir besin kaynağıdır.
Ökaryot hücre yapısına sahip olan bitkiler alemi, damarsız ve damarlı bitkiler olmak üzere iki guruba ayrılır. Damarlı
bitkilerde; damarlı sporlu ve damarlı tohumlu bitkiler olarak incelenir. Damarlı tohumlu bitkiler tohumlarının durumuna göre; açık tohumlu bitkiler ve kapalı tohumlu bitkiler olarak gruplandırılır.
Bitkilerin Genel Özellikleri: Bitkiler çok hücreli, ototrof, iyi gelişmiş bir organizasyona sahip, yüksek yapılı canlılardır. Genellikle bir yere bağlı, hareketsiz organizmalardır.yosunlar gibi ilkel bitkilerde hareketli olanlar vardır. Bitkiler klorofil içerdikleri için inorganik maddelerden organik madde üretebilirler, yani kendi besinlerini kendileri yaparlar. Bitkilerin sinir sistemleri yoktur. Bitkiler damarlı ve damarsız bitkiler olmak üzere iki gurupta toplanırlar.
|  anasayfa   |  sayfa başı  |   geri  |